Z okazji Międzynarodowego Dnia Osób z Niepełnosprawnościami belgijska instytucja ds. równości „Unia” przedstawiła najnowsze dane dotyczące skali dyskryminacji w kraju. Raport za 2024 rok pokazuje rekordową liczbę zgłoszeń i wskazuje na utrzymujące się bariery systemowe, z jakimi mierzą się osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Instytucja apeluje o przyspieszenie działań na rzecz inkluzji i przypomina, że większość niepełnosprawności pozostaje niewidoczna dla otoczenia.
Rekordowy poziom zgłoszeń w 2024 roku
W 2024 roku Unia odnotowała 1 267 zgłoszeń dotyczących dyskryminacji związanej z niepełnosprawnością, co przełożyło się na 582 otwarte sprawy. To najwyższy wynik od pięciu lat. Tego typu przypadki stanowią obecnie 28% wszystkich spraw prowadzonych przez instytucję, ustępując jedynie zgłoszeniom dotyczącym rasizmu.
Unia podkreśla, że wciąż pokutują stereotypy dotyczące postrzegania niepełnosprawności. Społeczny obraz osoby z niepełnosprawnością nadal sprowadza się najczęściej do wózka inwalidzkiego lub białej laski, podczas gdy dane EU-SILC wskazują, że aż cztery na pięć niepełnosprawności nie są widoczne, a co czwarta osoba mieszkająca w Belgii może być uznana za osobę z niepełnosprawnością.
Rynek pracy jako główne źródło problemów
Ponad jedna trzecia spraw otwartych w 2024 roku dotyczy obszaru zatrudnienia. Pracownicy i kandydaci zgłaszają odmowy wprowadzenia racjonalnych usprawnień, trudności w procesach rekrutacyjnych oraz nieuznawanie przysługujących im praw. Kolejne miejsca zajmują sektor finansowy i ubezpieczeniowy, a także zgłoszenia związane z dostępem do mieszkań i opieki zdrowotnej.
Unia zwraca uwagę, że wielu pracodawców wciąż nie zna obowiązków prawnych wobec pracowników z niepełnosprawnościami, co prowadzi do utrzymywania barier na rynku pracy.
Sytuacja opiekunów nieformalnych wymaga wsparcia
Raport obejmuje również analizę sytuacji opiekunów nieformalnych. Według badania Sciensano z lat 2023-2024 około 12% mieszkańców Belgii pełni rolę opiekuna co najmniej raz w tygodniu, przy czym większość stanowią kobiety.
Unia podkreśla znaczenie tak zwanych racjonalnych usprawnień przez skojarzenie, które pozwalają opiekunom uzyskać dostosowania w miejscu pracy, aby mogli skutecznie wspierać bliskie osoby z niepełnosprawnością. W raporcie znalazły się konkretne przykłady: jedna z matek uzyskała zmianę godzin pracy i przeniesienie służbowe, a w innym przypadku negocjacje ze spółką kolejową SNCB/NMBS umożliwiły matce bezpłatne towarzyszenie synowi podczas podróży.
Region Stołeczny Brukseli jako pierwszy w kraju wprowadził to prawo bezpośrednio do swojego ustawodawstwa w kwietniu 2024 roku. Unia zachęca pozostałe władze do pójścia tą drogą.
Oczekiwania wobec władz na 2026 rok
Wygasł federalny plan działań na rzecz osób z niepełnosprawnościami na lata 2021-2024, a nowy dokument strategiczny ma zostać przedstawiony na początku 2026 roku. Unia oczekuje, że będzie on zawierał konkretne i ambitne rozwiązania.
Patrick Charlier, dyrektor Unia, podkreśla, że prawo do inkluzji jest zapisane w konstytucji, a władze mają obowiązek wdrażać rekomendacje sformułowane przez ONZ.
Instytucja apeluje również o systematyczne uwzględnianie perspektywy niepełnosprawności we wszystkich obszarach polityki publicznej poprzez mechanizm handistreaming. Celem jest, aby inkluzja była naturalnym elementem procesu decyzyjnego, a nie dodatkiem wprowadzanym dopiero po fakcie.
