Flamandzka minister spraw wewnętrznych Hilde Crevits (CD&V) nazwała we wtorek w parlamencie flamandzkim „absurdalną” decyzję burmistrza Ninove Guy’a D’haeseeleera w sprawie zakazu akcji ulotkarskiej socjalistycznego związku zawodowego ABVV. Jej wypowiedź była odpowiedzią na pytania posłów Gaby’ego Colebundersa (PVDA) i Fourata Ben Chikhy (Groen). Sprawa ujawnia napięcie między prawem do swobody wypowiedzi a próbami jego ograniczania przez przedstawicieli skrajnej prawicy i stawia pytania o neutralność władz lokalnych wobec organizacji społecznych.
Kontrowersyjna decyzja burmistrza
Guy D’haeseleer, burmistrz Ninove z ramienia skrajnie prawicowej partii Forza Ninove i parlamentarzysta Vlaams Belang, zakazał we wtorek przeprowadzenia akcji ulotkarskiej ABVV na lokalnym targu. Decyzja ta wywołała falę krytyki ze strony związku zawodowego i opinii publicznej. Burmistrz uzasadnił ją twierdzeniem, że ABVV „dopuszcza się dyskryminacji na tle politycznym”, ponieważ nie przyjmuje do swoich struktur członków Vlaams Belang i Forza Ninove. „Nie ma miejsca na dyskryminację na naszym targu!” – oświadczył.
Uzasadnienie to uznano za problematyczne. Prawo organizacji do samodzielnego określania zasad członkostwa jest bowiem elementem wolności zrzeszania się. Zakaz wydany na tej podstawie można interpretować jako nieproporcjonalne ograniczenie swobody wypowiedzi i działalności obywatelskiej w przestrzeni publicznej.
Reakcja związku zawodowego
ABVV natychmiast złożyło skargę do Agencji Administracji Wewnętrznej. „Burmistrz nadużywa swoich uprawnień, zakazując tego, z czym się nie zgadza. Próbuje nas uciszyć” – oświadczyli przedstawiciele związku. Ich zdaniem decyzja miała charakter polityczny, a nie porządkowy, i stanowiła próbę ograniczenia konstytucyjnego prawa do swobody wypowiedzi.
Targi i inne przestrzenie publiczne odgrywają istotną rolę w życiu obywatelskim – są miejscem nie tylko handlu, lecz także komunikacji społecznej i debaty. Ograniczanie dostępu do nich z przyczyn politycznych stwarza niebezpieczny precedens, który może prowadzić do zawężenia pluralizmu w przestrzeni publicznej.
Paradoks decyzji: zakaz bez egzekwowania
Wkrótce po ogłoszeniu zakazu burmistrz D’haeseleer zapowiedział jednak, że nie będzie go egzekwował, tłumacząc, iż „policja ma ważniejsze sprawy”. W rezultacie akcja ulotkarska ABVV odbyła się we wtorek rano bez przeszkód. Taka wolta wywołała konsternację i dodatkowe pytania o spójność i wiarygodność decyzji władz gminnych.
Z jednej strony można to uznać za próbę uniknięcia konsekwencji prawnych nieuzasadnionej decyzji, z drugiej – za gest czysto polityczny mający wywołać medialny efekt. Tego typu działania podważają zaufanie do instytucji lokalnych i tworzą niepewność prawną, utrudniając organizacjom obywatelskim planowanie ich działań.
Krytyka ze strony minister Crevits
Minister Hilde Crevits ostro skrytykowała działania burmistrza Ninove. „Podejmujesz decyzję jako burmistrz z radą miejską, by potem powiedzieć: róbcie, co chcecie, ale ja jej nie wyegzekwuję – to absurdalne” – stwierdziła. Zapowiedziała również, że decyzja zostanie poddana szczegółowej analizie prawnej po skardze ABVV.
„Tego typu decyzje muszą być zgodne z regulaminem gminy i nie mogą być arbitralne. Zasady muszą być jednakowe dla wszystkich” – podkreśliła Crevits. Dodała, że jeśli burmistrz ma wątpliwości co do legalności decyzji, powinien ją formalnie wycofać. Minister zapowiedziała, że jeśli analiza potwierdzi jej niezgodność z prawem, decyzja zostanie unieważniona w ramach nadzoru regionalnego.
Aspekty prawne i konstytucyjne
Sprawa porusza kilka kluczowych kwestii prawnych. Po pierwsze – dotyczy swobody wypowiedzi gwarantowanej przez konstytucję i Europejską Konwencję Praw Człowieka. Działalność informacyjna organizacji społecznych w przestrzeni publicznej jest istotnym elementem tej wolności, a jej ograniczenie wymaga wyjątkowych i jasno uzasadnionych okoliczności.
Po drugie – wiąże się z wolnością zgromadzeń i autonomią organizacji społecznych. ABVV ma prawo do określania zasad członkostwa zgodnych ze swoimi wartościami, podobnie jak inne stowarzyszenia. Burmistrz nie może ingerować w wewnętrzne regulacje organizacji, jeśli nie naruszają one obowiązującego prawa.
Po trzecie – sprawa dotyczy granic władzy gminnej w zarządzaniu przestrzenią publiczną. Władze lokalne mogą regulować wydarzenia z powodów bezpieczeństwa czy porządku publicznego, ale nie mogą stosować przepisów wybiórczo z powodu poglądów ideologicznych uczestników.
Tło ideologiczne i polityczne
Konflikt między ABVV a partiami Vlaams Belang i Forza Ninove ma charakter ideologiczny. Związki zawodowe tradycyjnie reprezentują wartości solidarności i równości, natomiast skrajna prawica promuje nacjonalistyczną agendę często postrzeganą jako sprzeczną z zasadami ruchu pracowniczego. ABVV, wykluczając członków tych ugrupowań, broni własnej tożsamości i spójności ideowej.
Partie skrajnej prawicy przedstawiają to z kolei jako przypadek „politycznej nietolerancji”, argumentując, że w demokratycznym społeczeństwie wszyscy obywatele powinni mieć równe prawo do uczestnictwa w życiu organizacji społecznych. Spór ten odzwierciedla szersze napięcia między różnymi wizjami społeczeństwa obywatelskiego we Flandrii.
Szersze implikacje i wnioski
Sposób rozwiązania tej sprawy może mieć znaczenie precedensowe. Gdyby władze lokalne mogły dowolnie wykluczać organizacje społeczne z przestrzeni publicznej, zagrożony byłby pluralizm i wolność debaty. Z drugiej strony, ograniczanie autonomii organizacji w określaniu własnych zasad członkostwa podważałoby ich niezależność i prawo do samostanowienia.
Równowaga między swobodą wypowiedzi, autonomią stowarzyszeń, zasadą niedyskryminacji i neutralnością władz publicznych wymaga szczególnej rozwagi. Sprawa z Ninove przypomina, że demokracja opiera się na wzajemnym szacunku dla prawa, pluralizmu i wolności – i że każde ich naruszenie, nawet w pozornie lokalnym sporze, może mieć szersze konsekwencje dla życia publicznego w całym kraju.
