Po niedawno przyjętej reformie systemu zasiłków dla bezrobotnych, minister zatrudnienia David Clarinval z Mouvement Réformateur wprowadza kompleksowy pakiet środków mających na celu elastyfikację prawa pracy. Drugi etap reform rządowych koncentruje się na fundamentalnej przebudowie przepisów dotyczących organizacji czasu pracy oraz warunków zatrudnienia w kluczowych sektorach gospodarki.
Zakres planowanych modyfikacji prawnych
Projektowane zmiany obejmują ograniczenie okresu wypowiedzenia do maksymalnie jednego roku, począwszy od 1 stycznia 2026 roku. Choć porozumienie rządowe przewiduje zastosowanie tej zasady wobec nowo zatrudnianych pracowników, wstępny projekt ustawy pozostawia pewne niejednoznaczności w tej kwestii, precyzując jedynie, że wypowiedzenia złożone przed wejściem w życie nowych przepisów zachowują pełną skuteczność prawną.
Znaczącą modyfikację stanowi także zwiększenie limitu dobrowolnych godzin nadliczbowych z obecnych 100 do 360 godzin rocznie, z czego 240 godzin będzie zwolnionych z opodatkowania. Sektor gastronomiczny otrzyma jeszcze większą elastyczność z limitem 450 godzin nadliczbowych rocznie, z których 360 będzie korzystało z preferencji podatkowych. Dodatkowo planuje się zniesienie minimalnego wymiaru czasu pracy, który obecnie wynosi jedną trzecią etatu.
Rewolucyjna zmiana w organizacji pracy nocnej
Najbardziej kontrowersyjnym elementem reforms jest fundamentalna zmiana zasad dotyczących pracy nocnej. Obecny system, oparty na zakazie z możliwością uzyskania odstępstw, zostanie zastąpiony przez ogólne zezwolenie na pracę nocną we wszystkich sektorach w godzinach od 20:00 do 6:00. Ta radykalna zmiana filozofii regulacyjnej eliminuje konieczność negocjowania wyjątków przez partnerów społecznych.
W dziesięciu wybranych sektorach gospodarki wprowadzone zostanie jeszcze bardziej restryktywne podejście do definicji pracy nocnej. Dodatki i premie za pracę w porze nocnej będą przyznawane wyłącznie za godziny przepracowane między północą a 5:00 rano. Nowe regulacje wykluczają możliwość odstępstw od tej definicji poprzez układy zbiorowe, porozumienia indywidualne czy regulaminy pracy dla pracowników zatrudnianych od 1 lipca 2025 roku.
Sektory objęte nowymi regulacjami
Lista branż podlegających zmodyfikowanym zasadom obejmuje strategiczne obszary gospodarki, w tym Komisję Parytetową Pomocniczą dla Robotników, handel spożywczy, transport i logistykę, niezależny handel detaliczny, pracowników handlu detalicznego żywności, pracowników handlu międzynarodowego, transportu i logistyki, duże przedsiębiorstwa handlu detalicznego oraz domy towarowe. Wybór tych sektorów odzwierciedla rządową strategię wzmocnienia konkurencyjności belgijskich przedsiębiorstw wobec ekspansji firm z krajów sąsiadujących.
Rząd uzasadnia te zmiany koniecznością odzyskania przewagi konkurencyjnej wobec przedsiębiorstw z krajów ościennych, szczególnie Holandii, które przejęły znaczące udziały rynkowe w sektorze e-commerce kosztem belgijskich firm. Motywacja ekonomiczna koncentruje się na dostosowaniu belgijskiego prawa pracy do dynamicznie zmieniających się warunków rynkowych oraz wymagań gospodarki cyfrowej.
Reakcje partnerów społecznych i skutki zdrowotne
Stanowisko związków zawodowych wobec planowanych reform charakteryzuje się zdecydowanym sprzeciwem, szczególnie w kontekście przepisów dotyczących pracy nocnej. Andrea Della Vecchia, sekretarz generalny Centrale Générale z FGTB, kategorycznie krytykuje rządowe propozycje, podkreślając udokumentowane negatywne skutki zdrowotne pracy nocnej, w tym zwiększone ryzyko nowotworów oraz komplikacje w życiu prywatnym pracowników.
Związki zawodowe szacują, że pracownicy wielkopowierzchniowej dystrybucji mogą stracić blisko 200 euro miesięcznie z tytułu zmniejszonych dodatków za pracę nocną. Della Vecchia argumentuje, że zniesienie dotychczasowych zabezpieczeń prawnych naraża pracowników na presję pracodawców w zakresie akceptacji szkodliwych dla zdrowia harmonogramów pracy.
Perspektywy implementacji i kalendarz legislacyjny
Pierwsze debaty nad projektem rozpoczną się w środę na posiedzeniu rządu, z ambitnym celem finalizacji całego pakietu reform przed 21 lipca w ramach tzw. „porozumienia letniego”. Ten napięty harmonogram odzwierciedla determinację gabinetu De Wevera w zakresie szybkiej implementacji strukturalnych zmian na rynku pracy.
Sukces legislacyjny będzie zależał od zdolności rządu do przezwyciężenia oporu związków zawodowych oraz wypracowania kompromisów uwzględniających zarówno potrzeby konkurencyjności gospodarczej, jak i ochronę praw pracowniczych. Planowane reformy stanowią jeden z najbardziej ambitnych projektów przebudowy belgijskiego prawa pracy od dekad, z potencjalnie dalekosiężnymi konsekwencjami dla funkcjonowania całego rynku zatrudnienia.
