Nowe prawo umożliwiające łatwiejszą zmianę nazwiska, które weszło w życie 1 lipca 2024 roku, miało na celu uproszczenie procedur i zwiększenie dostępności tej możliwości dla obywateli. Jednak pół roku po jego wprowadzeniu w życie wdrażanie przepisów w różnych belgijskich gminach pozostawia wiele do życzenia. Podczas gdy niektóre miejscowości działają sprawnie, inne, jak Liège, borykają się z poważnymi opóźnieniami, co powoduje frustrację wśród mieszkańców.
Reforma, która zmienia zasady gry
Nowa regulacja pozwala osobom dorosłym zmienić nazwisko w prosty sposób, bez konieczności uzasadniania wniosku „ważnymi powodami”. Belgowie mogą teraz wybrać nazwisko ojca, matki, kombinację obu w dowolnej kolejności, bądź nazwisko adoptanta. Zmiana jest możliwa tylko raz w życiu, a decyzję podejmuje urząd stanu cywilnego w gminie, bez konieczności angażowania Ministerstwa Sprawiedliwości.
Czas rozpatrzenia wniosku wynosi maksymalnie miesiąc, z możliwością przedłużenia do trzech miesięcy w przypadku wątpliwości. Procedura jest również bardziej przystępna finansowo, ponieważ nie wymaga opłaty rejestracyjnej. W wielu gminach, takich jak Charleroi, zmiana nazwiska jest darmowa, choć w innych, jak Namur, pobierane są opłaty, które mogą wynosić nawet 140 euro.
Liège: przykład systemowych problemów
Podczas gdy wiele gmin poradziło sobie z wdrożeniem nowych przepisów, Liège pozostaje w tyle. Mieszkańcy, którzy złożyli wnioski, skarżą się na brak odpowiedzi ze strony urzędów. 31-letnia Alizée, która chciała dodać nazwisko swojej matki do nazwiska ojca, od miesięcy czeka na decyzję. Pomimo licznych prób kontaktu z urzędem, jej sprawa wciąż pozostaje nierozwiązana.
Benjamin Hurard, odpowiedzialny za sprawy obywatelskie w Liège, przyznaje, że opóźnienia wynikają z dużej liczby wniosków i ograniczeń budżetowych miasta. „Musieliśmy stworzyć zupełnie nowy zespół do obsługi tych spraw, ponieważ nasze obecne zasoby są przeciążone” – tłumaczy.
Rekordowy wzrost liczby zmian nazwisk
Od wejścia w życie nowych przepisów aż 7 188 osób skorzystało z możliwości zmiany nazwiska, co stanowi ogromny wzrost w porównaniu z 1 152 przypadkami w 2023 roku. Najczęściej składane wnioski dotyczą dodania nazwiska matki lub zastąpienia nim nazwiska ojca. Dla wielu jest to gest równouprawnienia i symboliczne uznanie więzi z matką, której nazwisko wcześniej często pozostawało w cieniu.
Pracownicy urzędów stanu cywilnego zauważają, że takie decyzje są często wynikiem osobistych doświadczeń i emocji. „Niektórzy chcą odciąć się od przeszłości związanej z ojcem, który ich nie wychowywał, inni pragną uhonorować matkę, która była dla nich jedynym wsparciem” – mówi urzędniczka z Namur.
Różnice w kosztach i dostępności
Nowe prawo miało wprowadzić równość w dostępie do zmiany nazwiska, jednak praktyka pokazuje, że mieszkańcy różnych gmin wciąż nie są traktowani jednakowo. Koszty procedury oraz czas oczekiwania znacząco różnią się w zależności od lokalizacji. W Charleroi zmiana nazwiska jest darmowa, natomiast w Namur trzeba zapłacić 140 euro, a w Liège wiele osób wciąż czeka na rozpatrzenie swoich wniosków.
Symboliczne znaczenie reformy
Reforma dotycząca nazwisk to krok w stronę większej równości i uznania współczesnych realiów rodzinnych. Zmiana nazwiska często jest dla ludzi sposobem na odzyskanie tożsamości, uhonorowanie rodzica, który odegrał kluczową rolę w ich życiu, czy też na wyrażenie własnych wartości. Jak pokazują dane, Belgowie chętnie korzystają z tej możliwości, ale nierówności w realizacji prawa wciąż pozostają wyzwaniem. Aby reforma w pełni spełniła swoje założenia, konieczne jest zapewnienie spójności procedur w całym kraju, tak by każdy obywatel mógł skorzystać z tej ważnej zmiany na równych zasadach.
