Watykan ogłosił w poniedziałek datę rozpoczęcia konklawe, podczas którego kardynałowie elektorzy wybiorą następcę papieża Franciszka. Proces wyborczy, przepełniony uroczystą ceremonią, rozpocznie się 7 maja w Kaplicy Sykstyńskiej i będzie trwał do momentu wyłonienia nowego Biskupa Rzymu.
Przygotowania do historycznego wydarzenia
Ogłoszenie daty konklawe nastąpiło po piątej „kongregacji generalnej” – zamkniętym spotkaniu przygotowawczym, w którym uczestniczyło około 180 kardynałów, w tym ponad 100 uprawnionych do głosowania. Podczas tych obrad dyskutowali o „przymiotach” przyszłego papieża w kontekście „wyzwań” stojących przed Kościołem, takich jak „ewangelizacja, relacje z innymi wyznaniami oraz kwestia nadużyć (seksualnych)”.
Struktura kolegium kardynalskiego
Po śmierci Franciszka do Watykanu wezwano wszystkich 252 kardynałów Kościoła. Prawo głosu posiada 135 kardynałów – ci, którzy nie ukończyli 80 lat – choć Watykan dotychczas nie potwierdził, ilu z nich faktycznie weźmie udział w konklawe. Znaczącym czynnikiem politycznym jest fakt, że argentyński jezuita mianował 80% obecnych elektorów, zwiększając reprezentację Azji i Afryki w kolegium kardynalskim.
Rygorystyczne zasady tajności
Procedura konklawe objęta jest ścisłą tajemnicą. Kardynałowie składają przysięgę zachowania całkowitej dyskrecji w sprawie przebiegu obrad. Obowiązek ten dotyczy również personelu obsługującego konklawe. Przeprowadzane są rygorystyczne kontrole zapobiegające instalacji jakichkolwiek urządzeń audio-wizualnych mogących transmitować informacje na zewnątrz – naruszenie tych zasad grozi ekskomuniką.
Kardynałom zabrania się prowadzenia korespondencji listownej oraz rozmów telefonicznych ze światem zewnętrznym, z wyjątkiem „bardzo ważnych i pilnych powodów”. Nie mogą również korzystać z zewnętrznych źródeł informacji.
Mechanizm głosowania i wyboru
Głosowanie odbywa się w sposób tajny, przy czym teoretycznie zabronione jest głosowanie na siebie. Jeśli żaden kardynał nie uzyska wymaganej większości dwóch trzecich głosów, elektorzy przystępują bezpośrednio do drugiej tury. Kardynałowie przeprowadzają cztery głosowania dziennie – dwa rano i dwa po południu – aż do wyboru papieża. Po trzech dniach bez rezultatu, głosowanie zostaje przerwane na dzień modlitwy, po czym organizowane są kolejne serie głosowań.
Karty do głosowania są spalane w małym piecu zainstalowanym w Kaplicy Sykstyńskiej. Komin, widoczny dla wiernych z Placu św. Piotra, emituje czarny dym, jeśli nie wybrano papieża, lub biały dym w przypadku dokonania wyboru, co osiąga się przez dodanie specjalnych chemikaliów.
Procedura objęcia pontyfikatu
Po dokonaniu wyboru, nowy papież musi odpowiedzieć na dwa pytania zadane przez kardynała dziekana: Czy akceptujesz swój kanoniczny wybór na Najwyższego Kapłana? Jakie imię chcesz przyjąć? Odpowiadając twierdząco na pierwsze pytanie, elekt natychmiast staje się papieżem i biskupem Rzymu. Następnie kardynałowie, jeden po drugim, składają hołd i wyrażają posłuszeństwo nowemu papieżowi.
Kolejnym etapem jest ogłoszenie wiernym „Habemus papam” przez kardynała protodiakona, a następnie pierwsze publiczne pojawienie się nowego papieża i udzielenie błogosławieństwa apostolskiego z balkonu Bazyliki św. Piotra.
Kontekst polityczny i instytucjonalny
Nadchodzące konklawe odzwierciedla złożoną dynamikę instytucjonalną Kościoła katolickiego, gdzie tradycyjne procedury łączą się z nowoczesnymi wyzwaniami. Skład kolegium kardynalskiego, ukształtowany w znacznym stopniu przez Franciszka, może potencjalnie wpłynąć na kierunek, w jakim podąży Kościół w kolejnych latach.
Geograficzna dywersyfikacja elektorów, z większą reprezentacją Azji i Afryki, sygnalizuje trwającą transformację instytucjonalną, która może mieć daleko idące konsekwencje dla globalnego katolickiego krajobrazu politycznego. Kluczowe wyzwania, takie jak skandale związane z nadużyciami seksualnymi, relacje międzywyznaniowe oraz ewangelizacja, stanowią polityczny kontekst, w którym to historyczne wydarzenie będzie się rozgrywać.
