Rada gminy Ixelles jednogłośnie przyjęła rezolucję zaproponowaną przez partię Ecolo, przypominającą o uprawnieniach władz lokalnych do przejmowania pustostanów w celu zapewnienia schronienia osobom bezdomnym. Dokument wzywa do pilnych działań w obliczu rosnącej liczby osób pozbawionych dachu nad głową w Brukseli, zwłaszcza w kontekście rozpoczynającej się zimy i spadających temperatur. Poparcie wszystkich ugrupowań reprezentowanych w radzie ma podkreślać wagę problemu oraz potrzebę konkretnych kroków na poziomie gmin.
Debata nad rezolucją zdominowała obrady grudniowego posiedzenia rady gminy Ixelles. Członkowie kolegium gminnego zwracali uwagę na poważne trudności, z jakimi mierzą się obecnie gminy, organizacje pozarządowe oraz ośrodki pomocy społecznej CPAS/OCMW (Publiczne Centrum Pomocy Społecznej). Sytuacja wyraźnie pogorszyła się po niedawnych cięciach w dotacjach federalnych, które znacząco ograniczyły możliwości działania podmiotów odpowiedzialnych za wsparcie najbardziej potrzebujących.
Przedstawiciele Ecolo podkreślają, że to lokalne instytucje – mimo coraz skromniejszych zasobów – na co dzień muszą reagować na coraz bardziej dramatyczne sytuacje społeczne. Wskazują przy tym na paradoks: ciężar rozwiązywania narastających problemów spoczywa na strukturach, które jednocześnie tracą środki niezbędne do skutecznego działania.
Prawne możliwości przejmowania budynków
Kluczowym elementem przyjętej rezolucji jest przypomnienie o istniejącym w belgijskim systemie prawnym uprawnieniu burmistrza do czasowego przejmowania nieruchomości w sytuacjach nagłych. Instrument ten pozwala w okresach ekstremalnych warunków pogodowych na wykorzystanie pustych budynków znajdujących się w dobrym stanie technicznym jako tymczasowych schronień dla osób bezdomnych.
Mechanizm ten może zostać uruchomiony zwłaszcza podczas silnych mrozów, kiedy przebywanie na zewnątrz stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia. Ecolo w swoim komunikacie prasowym zwraca uwagę, że choć takie uprawnienie istnieje w przepisach, w praktyce jest rzadko stosowane, częściowo z powodu niewystarczającej wiedzy na ten temat wśród władz lokalnych i opinii publicznej.
Aline Lacroix, przewodnicząca klubu radnych Ecolo w radzie gminy Ixelles, zaapelowała do pozostałych gmin w Regionie Stołecznym Brukseli o podejmowanie podobnych działań. W jej ocenie gminy i ośrodki pomocy społecznej znajdują się na pierwszej linii walki z bezdomnością, próbując sprostać wyzwaniom przy bardzo ograniczonych zasobach. Podkreślała, że w warunkach ekstremalnej pogody władze lokalne mają zarówno moralny, jak i prawny obowiązek sięgania po dostępne narzędzia, aby nie dopuszczać do sytuacji, w których ludzie są zmuszeni nocować na ulicy w warunkach zagrażających życiu.
Współpraca z organizacjami terenowymi jako fundament działań
Treść przyjętej rezolucji akcentuje znaczenie ścisłej współpracy między organizacjami działającymi bezpośrednio na rzecz osób bezdomnych a strukturami gminnymi. Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że skuteczne działania pomocowe wymagają połączenia wiedzy i praktyki organizacji terenowych z zapleczem administracyjnym i zasobami władz lokalnych.
Podczas debaty członkowie kolegium gminnego przypominali o dotychczasowym zaangażowaniu Ixelles w działania na rzecz przyjmowania i zakwaterowania różnych grup wymagających wsparcia, zarówno osób ubiegających się o azyl, jak i mieszkańców dotkniętych bezdomnością. Wskazywano na te inicjatywy jako punkt wyjścia do dalszych działań.
W rezolucji przywołano dane z najnowszych spisów, zgodnie z którymi w Brukseli bez stałego miejsca zamieszkania żyje około 10 000 osób. Skala problemu znajduje codzienne potwierdzenie na ulicach Ixelles i sąsiednich gmin, gdzie obecność osób bezdomnych staje się coraz bardziej widoczna. Jednocześnie podkreślono, że kryzys ten wykracza poza możliwości pojedynczej gminy, nawet takiej jak Ixelles, która od lat prowadzi aktywną politykę społeczną.
Choć dokument wyraźnie akcentuje konieczność działań na poziomie lokalnym, równie jasno wskazuje, że gminy nie są w stanie samodzielnie udźwignąć całego ciężaru odpowiedzialności za rozwiązanie problemu bezdomności. Sytuacja wymaga skoordynowanych działań na różnych szczeblach władzy – od lokalnego, przez regionalny, po federalny – oraz współpracy między sektorem publicznym, organizacjami pozarządowymi i społecznością lokalną.
Konkretna inicjatywa mieszkaniowa już w realizacji
Pod koniec listopada 2025 r. gmina Ixelles ogłosiła uruchomienie projektu, który ma pokazać praktyczne zastosowanie idei wykorzystywania pustostanów do celów społecznych. Niezamieszkany dom jednorodzinny zostanie udostępniony w ramach mieszkalnictwa solidarnościowego, koordynowanego przez organizacje pozarządowe Communa i Convivial.
Budynek pozostawał pusty od października 2024 r., oczekując na planowaną renowację. Zamiast utrzymywać nieruchomość niewykorzystaną w okresie przygotowań do remontu, gmina zdecydowała się na porozumienie dotyczące tymczasowego użytkowania na okres czterech lat. Rozwiązanie to ma umożliwić sensowne wykorzystanie zasobu mieszkaniowego w czasie przejściowym.
Od lutego 2026 r. dom ma stać się miejscem zamieszkania dla młodych samotnych matek posiadających status uchodźcy wraz z ich dziećmi. Wybór beneficjentów odzwierciedla szczególnie trudną sytuację kobiet wychowujących dzieci bez partnera, które jednocześnie mierzą się z wyzwaniami integracji w nowym kraju oraz potrzebą uzyskania stabilności mieszkaniowej.
Burmistrz Ixelles Romain De Reusme wyjaśniał, że w realiach kryzysu mieszkaniowego i pilnych potrzeb społecznych władze powinny wykorzystywać każdą realną możliwość, zamiast pozostawiać budynki zamknięte. W jego ocenie, jeśli istnieje szansa zapewnienia rodzinom dachu nad głową, gmina powinna z niej korzystać.
Szerszy kontekst kryzysu mieszkaniowego i społecznego
Przyjęta rezolucja oraz towarzyszące jej inicjatywy wpisują się w szerszy kontekst narastającego kryzysu mieszkaniowego w Regionie Stołecznym Brukseli. Bezdomność pozostaje najbardziej widocznym przejawem głębszych problemów rynku mieszkaniowego: niedoboru lokali w przystępnych cenach, rosnących czynszów, niewystarczającej liczby mieszkań społecznych oraz ograniczonych możliwości rozbudowy zasobów mieszkaniowych.
Sytuację dodatkowo komplikuje podział kompetencji między różne szczeble władzy. Polityka mieszkaniowa leży w gestii regionu, natomiast pomoc społeczna w dużej mierze należy do zadań gmin i ośrodków CPAS/OCMW. Taka fragmentacja utrudnia wypracowanie spójnych i skutecznych rozwiązań odpowiadających na wielowymiarowy charakter problemu.
Eksperci zajmujący się polityką społeczną podkreślają, że skuteczne przeciwdziałanie bezdomności wymaga nie tylko zapewnienia miejsc noclegowych w okresach zimowych, lecz także długofalowych strategii obejmujących dostępne mieszkalnictwo, wsparcie w zakresie zdrowia psychicznego, integrację zawodową oraz programy umożliwiające trwałe wyjście z kryzysu. Tymczasowe schronienia, choć kluczowe dla ratowania życia podczas mrozów, nie zastąpią rozwiązań systemowych.
Jednogłośne przyjęcie rezolucji przez radę gminy Ixelles, przy poparciu wszystkich ugrupowań politycznych, świadczy o rosnącej świadomości wagi problemu i gotowości do ponadpartyjnego działania w sprawach dotyczących podstawowych potrzeb najbardziej wrażliwych grup społecznych. Pozostaje pytanie, czy podobne deklaracje przełożą się na realne działania w innych gminach regionu i czy uda się zbudować skuteczną współpracę między różnymi szczeblami władzy.
