We wtorek partnerzy społeczni podpisali kluczowe porozumienie dotyczące systemu zakończenia kariery zawodowej w ramach Krajowej Rady Pracy (Conseil national du travail). Ustalono, że przejście na częściowy etat pod koniec kariery pozostanie możliwe od 55. roku życia – pod pewnymi warunkami. Zapowiadane przez rząd zaostrzenie przepisów będzie jednak łagodniejsze dla kobiet, co stanowi odpowiedź na specyfikę ich ścieżek zawodowych.
System zakończenia kariery pozwala osobom, które decydują się na pracę w niepełnym wymiarze – na pół etatu lub w wymiarze czterech piątych – otrzymywać specjalny zasiłek aż do momentu przejścia na emeryturę. Rząd federalny planował wprowadzić bardziej rygorystyczne zasady, ograniczając możliwość skorzystania z tego rozwiązania od 55. roku życia wyłącznie do wyjątkowych przypadków.
Szczegóły porozumienia partnerów społecznych
Partnerzy społeczni wypracowali kompromis, który zostanie wprowadzony w życie w najbliższych latach. Zgodnie z uzgodnieniami zawartymi w ramach Krajowej Rady Pracy, możliwość zakończenia kariery od 55. roku życia pozostanie dostępna dla osób mogących wykazać się 35-letnim stażem pracy. To rozwiązanie stanowi kompromis między planami rządu a oczekiwaniami pracowników i związków zawodowych.
Dla zawodów uznawanych za szczególnie obciążające fizycznie lub psychicznie, w których wymagany staż wynosi 25 lat, obecne przepisy pozostaną bez zmian. Uznano w ten sposób specyfikę profesji, które ze względu na intensywność pracy uzasadniają wcześniejsze wycofanie się z pełnej aktywności zawodowej.
Zaostrzenie ogólnych warunków dostępu
Ogólne warunki dostępu do systemu zakończenia kariery zostaną jednak zaostrzone. Obecnie prawo do takiego rozwiązania przysługuje od 60. roku życia przy 25 latach stażu. Do 2030 roku wymóg ten wzrośnie do 35 lat pracy. Oznacza to wydłużenie okresu aktywności zawodowej niezbędnej do skorzystania z systemu.
Jednocześnie uwzględniono specyfikę ścieżek zawodowych kobiet – do 2030 roku wymagany staż dla nich będzie wynosił 30 lat, a nie 35. Zmiana ta ma na celu uwzględnienie realiów rynku pracy, takich jak przerwy w zatrudnieniu związane z opieką nad dziećmi czy członkami rodziny, które częściej dotyczą kobiet.
Likwidacja konwencjonalnych przedemerytur
Związki zawodowe i organizacje pracodawców uzgodniły również stopniowe wygaszanie systemu konwencjonalnych przedemerytur. Wyjątek będą stanowić jedynie przypadki uzasadnione względami zdrowotnymi. To znacząca zmiana w podejściu do końcowej fazy aktywności zawodowej.
Federacja Przedsiębiorstw Belgii (FEB) określiła to porozumienie jako „historyczny zwrot na rynku pracy”. Jak podkreśliła organizacja, „ta reforma kończy logikę wczesnego wycofywania się z rynku pracy, odziedziczoną po latach siedemdziesiątych, i kieruje gospodarkę w stronę trwałego zatrudnienia”. FEB przypomniała, że wcześniejsze emerytury powstały w okresie wysokiego bezrobocia, gdy ich celem było zwalnianie miejsc pracy dla młodszych pokoleń.
Ocena porozumienia przez strony
Federacja pracodawców pozytywnie ocenia zrównoważony charakter porozumienia. „Stopniowe wygaszanie systemów bezrobocia z uzupełnieniem od pracodawcy (RCC/przedemerytury) oraz reforma zasad dostępu do kredytu czasu na zakończenie kariery odpowiadają kluczowym wymogom budżetowym, a jednocześnie potwierdzają centralną rolę pracy” – wskazuje FEB.
Z kolei związek zawodowy CSC (Chrześcijańska Konfederacja Związków Zawodowych) mówi o „kluczowym porozumieniu pozwalającym kontynuować pracę w sposób zrównoważony”. „Pracownicy mogą dzięki temu pozostać aktywni zawodowo dłużej, w lepszych warunkach” – podkreśla organizacja. CSC z zadowoleniem przyjmuje też uwzględnienie postulatów dotyczących specyfiki kariery kobiet, osób pracujących zmianowo oraz opiekunów nieformalnych.
Szerszy kontekst reform rynku pracy
Porozumienie wpisuje się w szerszy pakiet reform rynku pracy i systemu emerytalnego, nad którymi pracuje rząd federalny. Celem tych zmian jest dostosowanie belgijskiego rynku pracy do wyzwań demograficznych, zwiększenie wskaźnika zatrudnienia oraz poprawa równowagi finansów publicznych w dłuższej perspektywie.
Uzgodnienie kompromisu między partnerami społecznymi pokazuje, że mimo odmiennych interesów możliwy jest konstruktywny dialog. W kontekście politycznego impasu w Brukseli i trwających negocjacji budżetowych, zdolność związków zawodowych i pracodawców do osiągania porozumienia stanowi pozytywny sygnał i przykład pragmatycznego podejścia do kluczowych wyzwań społeczno-ekonomicznych.
Krytycy ostrzegają jednak, że wydłużenie wieku aktywności zawodowej może być trudne do realizacji w zawodach fizycznie wymagających lub w przypadku osób o pogorszonym stanie zdrowia. Zwracają uwagę na konieczność rozwoju polityki zdrowia zawodowego i dostosowania warunków pracy do potrzeb starszych pracowników. Ostateczny sukces reformy będzie zależał nie tylko od zmian prawnych, ale także od skuteczności działań wspierających aktywność zawodową osób w wieku przedemerytalnym.
