Federalna Minister sprawiedliwości Annelies Verlinden przyznała w odpowiedzi parlamentarnej, że ekstremalne przeludnienie w belgijskich zakładach karnych uniemożliwia prawidłowe wyżywienie więźniów. Problem dotyczy ponad 13 000 osadzonych w systemie zaprojektowanym dla zaledwie 11 000 osób.
Belgijskie więzienia znalazły się w obliczu bezprecedensowego kryzysu żywnościowego, będącego bezpośrednim skutkiem dramatycznego przepełnienia. Minister sprawiedliwości Annelies Verlinden (CD&V) w pisemnej odpowiedzi na interpelację posła Khalila Aouastiego z Partii Socjalistycznej potwierdziła powagę sytuacji. Jak ujawnił dziennik Le Soir, który pierwszy dotarł do dokumentu, osadzeni w wielu zakładach karnych nie otrzymują wystarczających posiłków.
Verlinden wskazała, że w tradycyjnych więzieniach, gdzie przeludnienie jest największe, regularnie dochodzi do niedoborów żywieniowych, zbyt małych porcji, problemów z jakością jedzenia oraz opóźnień w dystrybucji. Budżety przeznaczone na wyżywienie nie zostały dostosowane do realnej liczby osadzonych, a kuchnie nie są w stanie przygotować odpowiedniej ilości posiłków.
Skala kryzysu penitencjarnego
W zakładach karnych przebywa obecnie ponad 13 000 więźniów, podczas gdy ich oficjalna pojemność wynosi 11 092 miejsca. To nadwyżka przekraczająca 2 000 osób, która mocno obciąża całą infrastrukturę.
Związki zawodowe od miesięcy ostrzegają przed dramatycznymi skutkami przepełnienia. Poseł Khalil Aouasti podkreślił, że budżety na żywienie więźniów obliczane są na podstawie populacji z roku poprzedniego, co sprawia, że przy gwałtownym wzroście liczby osadzonych środki te okazują się niewystarczające.
Rażące nierówności w finansowaniu
Odpowiedź minister ujawniła poważne dysproporcje między zakładami karnymi tradycyjnymi a tymi prowadzonymi w formule partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP).
W 2025 r. dzienna stawka żywieniowa w więzieniach PPP (Beveren, Dendermonde, Marche-en-Famenne, Leuze-en-Hainaut) wynosiła 8 euro na osobę (bez VAT i indeksacji). W więzieniu w Haren – 6 euro.
W tradycyjnych więzieniach przez większą część roku kwota ta wynosiła zaledwie 5 euro dziennie. Dopiero 1 października podniesiono ją do około 7,5 euro. Minister przyznała, że miało to na celu zmniejszenie różnic między placówkami.
„Te różnice w stawkach ujawniają rażące nierówności w traktowaniu więźniów” – skomentował Aouasti.
Personel kuchenny na granicy możliwości
Minister podkreśliła, że pracownicy kuchni robią, co mogą, z ograniczonymi środkami. Jednak określenia takie jak „niedobory”, „niewystarczające porcje” czy „problemy z punktualnością” pokazują, że sytuacja przekracza ich możliwości.
Przedstawiciele administracji penitencjarnej przyznają, że problem wynika z przeludnienia i że budżet opiera się na teoretycznej pojemności więzień, a nie na faktycznej liczbie osadzonych.
Ostrzeżenia przed kryzysem humanitarnym
Serge Glibert z Międzynarodowego Obserwatorium Więziennictwa skomentował: „To kolejny dowód porażki systemu. Osoby traktowane w nieludzki sposób pewnego dnia opuszczą więzienie i będą musiały się ponownie zintegrować ze społeczeństwem”.
Adwokat Denis Bosquet, były przewodniczący komisji nadzorującej więzienia Forest i Berkendael, przypomina: „Belgia była już trzykrotnie skazana za nieludzkie i poniżające traktowanie w związku z przeludnieniem. Państwo nie respektuje tych wyroków, a zadłużenie w tym zakresie przekroczyło od 2015 r. sto milionów euro”.
Szerszy kontekst kryzysu
Niedobory żywnościowe to jedynie część problemu. Przeludnienie wpływa na dostęp do opieki zdrowotnej, programów resocjalizacyjnych i edukacyjnych. System, działający od lat powyżej swoich możliwości, coraz mniej skutecznie spełnia podstawowe funkcje – zarówno w zakresie bezpieczeństwa publicznego, jak i przygotowania osadzonych do powrotu na wolność.
Zapewnienie odpowiedniego wyżywienia nie jest jedynie kwestią techniczną, lecz fundamentalnym prawem człowieka. Obecna sytuacja w belgijskich więzieniach unaocznia potrzebę głębokich reform systemowych, które wykraczałyby poza doraźne zwiększanie budżetów i dotyczyły m.in. ograniczenia stosowania kary pozbawienia wolności na rzecz alternatywnych form odbywania kar.
