Liczba wniosków o bezpłatne audyty zużycia energii dla rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji gwałtownie zmalała od początku tego roku. Podczas gdy w poprzednich latach od 15 000 do 20 000 gospodarstw domowych korzystało z tej możliwości, w 2025 roku liczba ta może spaść do zaledwie 2 600.
Od 2007 roku rodziny o ograniczonych dochodach we Flandrii mogą w ramach rządowego projektu „Energiesnoeiers” ubiegać się o bezpłatny audyt energetyczny. W jego ramach ekspert ds. energii odwiedza gospodarstwo domowe, doradza w zakresie oszczędzania energii, a czasem wykonuje drobne prace, takie jak wymiana tradycyjnych żarówek na diody LED.
Przyczyny załamania systemu
Organizacji Herw!n, zrzeszająca przedsiębiorstwa społeczne gospodarki cyrkularnej (o obiegu zamkniętym), do których należy większość firm realizujących audyty, przedstawił alarmujące dane. W poprzednich latach liczba wniosków sięgała 15–20 tysięcy rocznie. Tymczasem w 2025 roku może ich być zaledwie 2 600. Trzy największe firmy członkowskie Herw!n, odpowiedzialne łącznie za jedną czwartą wszystkich audytów, odnotowały aż 93-procentowy spadek nowych zgłoszeń od rodzin objętych taryfą socjalną.
Zdaniem Herw!n przyczyną załamania jest wprowadzony pod koniec ubiegłego roku cyfrowy system zgłoszeń rządowych. Logowanie przez aplikację Itsme lub e-dowód umożliwia natychmiastową weryfikację uprawnień do audytu. Jednak dla wielu rodzin z niskimi kompetencjami cyfrowymi to bariera nie do pokonania, co skutkuje dramatycznym spadkiem liczby wniosków.
Utracone możliwości proaktywnego działania
W przeszłości audytorzy energetyczni otrzymywali listy rodzin zagrożonych ubóstwem energetycznym od społecznego dostawcy energii Fluvius i mogli samodzielnie kontaktować się z nimi, oferując wsparcie. Obecnie takie rozwiązanie jest wykluczone z uwagi na przepisy o ochronie danych osobowych obowiązujące w Unii Europejskiej.
Rodziny w trudnej sytuacji mogą zwracać się do ośrodków pomocy społecznej CPAS/OCMW, które w ich imieniu składają wnioski, jednak instytucje te są przeciążone i często pozbawione odpowiednich zasobów. Dlatego Herw!n apeluje o zwiększenie ich budżetu oraz rozszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do składania wniosków, obejmując nim m.in. centra pomocy społecznej CAW, społeczne biura wynajmu i lokalne służby mieszkaniowe.
Zagrożenia dla sektora i pracowników
Vercruysse podkreśla, że problem dotyka nie tylko samych rodzin, ale również zatrudnionych w sektorze. Jeśli liczba audytów nie wzrośnie, wiele miejsc pracy może zostać zagrożonych. Herw!n domaga się uproszczenia cyfrowej procedury oraz umożliwienia audytorom ponownego kontaktu z rodzinami znajdującymi się w najtrudniejszej sytuacji.
Reakcja władz flamandzkich
Gabinet flamandzkiej minister energii Melissy Depraetere z partii Vooruit zapowiada działania naprawcze. Rząd planuje konsultacje z audytorami energetycznymi w celu usprawnienia procesu, a organizacja Herw!n została zaproszona do rozmów. Do końca roku Flamandzka Agencja Energii i Klimatu prowadzi również ewaluację programu.
Minister Depraetere podkreśla konieczność ochrony rodzin przed rosnącymi rachunkami za energię i zapowiada dalsze promowanie świadomości na temat możliwości skorzystania z bezpłatnych audytów. Stanowisko to pokazuje, że walka z ubóstwem energetycznym wymaga kompleksowych rozwiązań – łączących zarówno kwestie techniczne dostępu do usług, jak i społeczne wsparcie dla najbardziej potrzebujących mieszkańców Flandrii.
