Holenderski Minister ds. azylu David van Weel (VVD) ogłosił istotne zmiany w projekcie ustawy penalizującej nielegalny pobyt w Holandii. Kluczowa poprawka zakłada wyłączenie spod karalności wszelkich form pomocy udzielanej osobom przebywającym w kraju bez dokumentów.
Van Weel wyjaśnił, że w nowej wersji projektu sankcjom podlegać będzie wyłącznie sam nielegalny pobyt, natomiast wsparcie udzielane takim osobom nie będzie traktowane jako przestępstwo. Minister podkreślił, że celem jest jasne określenie granic prawa, by uniknąć konieczności oceniania w sądzie motywów działań osób udzielających pomocy.
Projekt trafi teraz do dwutygodniowych konsultacji, po których zostanie ponownie zmodyfikowany i skierowany do Rady Stanu w celu uzyskania opinii prawnej.
Sprawa ma swoje źródło w decyzjach parlamentu z początku roku. Wówczas Izba Reprezentantów zatwierdziła przepisy przewidujące penalizację nielegalnego pobytu. Dopiero później ujawniono, że w pierwotnej wersji ustawy karane mogłyby być również osoby pomagające imigrantom bez dokumentów. To wywołało sprzeciw kilku partii, które zapowiedziały, że nie poprą ustawy bez poprawek.
Zmiany okazały się konieczne, aby zapewnić projektowi wystarczające poparcie także w Senacie, gdzie rząd potrzebuje większości. Sprzeciw wobec karania pomocy humanitarnej wymusił kompromis, który miał złagodzić polityczne napięcia.
Van Weel zapowiedział, że jego celem jest doprowadzenie projektu do głosowania w Izbie Reprezentantów jeszcze przed przerwą wyborczą zaplanowaną na 3 października. Zaznaczył jednak, że to ambitny termin, zwłaszcza z uwagi na konieczność ponownego rozpatrzenia dokumentu przez Radę Stanu po wprowadzeniu zmian.
Polityczny kontekst prac nad ustawą wiąże się z działaniami odchodzącego rządu, który chce sfinalizować kluczowe projekty przed końcem kadencji. Temat migracji od lat należy do najbardziej spornych w debacie publicznej w Holandii i dzieli ugrupowania o odmiennym podejściu do polityki azylowej.
Zmodyfikowany projekt pokazuje również rolę mechanizmów kontroli w holenderskim systemie prawnym – zarówno ze strony Rady Stanu, jak i organów konstytucyjnych. Mają one zapobiegać przyjmowaniu przepisów naruszających podstawowe prawa.
Wyłączenie spod karalności działań pomocowych ma chronić organizacje pozarządowe, instytucje religijne oraz zwykłych obywateli, którzy z pobudek humanitarnych wspierają osoby w trudnej sytuacji. Dzięki temu ustawa nie uderzy w działania o charakterze społecznym czy charytatywnym.
Ekonomicznie jasne rozdzielenie karalności nielegalnego pobytu od legalności działań pomocowych może zmniejszyć koszty sądowe i uprościć egzekwowanie prawa.
Na poziomie europejskim zmiana ta wpisuje się w szerszą tendencję do poszukiwania równowagi między kontrolą migracji nieuregulowanej a poszanowaniem zasad humanitarnych. Holandia może stać się przykładem dla innych państw UE rozważających podobne regulacje.
