Belgijski Sąd Kasacyjny wydał 19 czerwca 2025 roku precedensowe orzeczenie w pełnym składzie, potwierdzając, że administracja podatkowa ma prawo wykorzystywać dowody zdobyte z naruszeniem procedur. Jak ujawnił w środę dziennik L’Echo, decyzja ta znacząco wzmacnia pozycję organów skarbowych w postępowaniach kontrolnych.
Najwyższy sąd Belgii jednoznacznie stwierdził, że prawo podatkowe nie zawiera ogólnego zakazu posługiwania się przez fiskus dowodami uzyskanymi niezgodnie z procedurą. Oznacza to, że nawet informacje zdobyte z naruszeniem przepisów mogą być wykorzystane przy ustalaniu zobowiązań podatkowych — o ile nie zachodzą trzy ściśle określone wyjątki.
Orzeczenie stanowi rozwinięcie tzw. jurisprudencji Antigone, zapoczątkowanej w 2003 roku. Jej nazwa pochodzi od sprawy karnej związanej z policyjną operacją Antigone, która doprowadziła do pierwszego przełomowego wyroku Sądu Kasacyjnego w zakresie dopuszczalności nielegalnych dowodów. Od 2015 roku zasada ta była stopniowo stosowana również w sprawach podatkowych — jednak dotąd wyłącznie przez flamandzką sekcję sądu, co budziło wątpliwości co do jej ogólnokrajowego charakteru.
Nowe orzeczenie, wydane przez pełny skład Sądu Kasacyjnego, ostatecznie ujednolica tę linię orzeczniczą. Sąd uznał, że dowody uzyskane niezgodnie z procedurą można wykorzystywać w sprawach podatkowych, z wyjątkiem sytuacji, gdy:
- prawo wyraźnie przewiduje ich nieważność,
- wiarygodność dowodu została poważnie podważona,
- naruszono podstawowe prawo podatnika do rzetelnego procesu.
Decyzja ta ma dalekosiężne skutki praktyczne. Organy podatkowe zyskują większą swobodę w pozyskiwaniu i stosowaniu materiału dowodowego, co może przełożyć się na wzrost skuteczności kontroli i ściągalności należności fiskalnych.
Nie oznacza to jednak końca dyskusji. Rząd federalny planuje interwencję legislacyjną, której celem będzie wprowadzenie obowiązku bardziej rygorystycznego przestrzegania procedur przez administrację skarbową. Nowe przepisy miałyby zrównoważyć rosnące uprawnienia fiskusa z ochroną praw podatników.
Do czasu wejścia w życie nowych regulacji, obowiązuje zasada wynikająca z jurisprudencji Antigone w wersji potwierdzonej przez Sąd Kasacyjny. Oznacza to, że dowody zdobyte z naruszeniem procedur nadal mogą być stosowane, pod warunkiem spełnienia opisanych wyżej kryteriów.
Wyrok ten unaocznia napięcie między efektywnością państwowej machiny podatkowej a prawem obywateli do sprawiedliwego procesu. Praktyczne skutki tego orzeczenia będą się ujawniać stopniowo, w miarę jak sądy i administracja będą wdrażać nowe wytyczne w realiach codziennych postępowań podatkowych.
