Komitet Zapobiegania Torturom (CPT) Rady Europy wyraził w czwartek głębokie zaniepokojenie gwałtownym wzrostem poziomu przeludnienia więzień w 2024 roku, „w szczególności w niektórych krajach Europy Zachodniej”. Przy okazji publikacji raportu rocznego, CPT wzywa rządy do podjęcia zdecydowanych działań naprawczych.
Dramatyczna sytuacja we francuskich zakładach karnych
Komitet zwrócił szczególną uwagę na stan francuskich więzień, gdzie „sytuacja staje się naprawdę dramatyczna”, jak stwierdził sekretarz wykonawczy CPT, Hugh Chetwynd. Poza rosnącym przeludnieniem, z niemal 4500 osadzonymi śpiącymi na podłodze, wiele zakładów penitencjarnych stało się ostatnio celem ataków. Minister Spraw Wewnętrznych, Bruno Retailleau, poinformował w środę, że w ciągu około dziesięciu dni odnotowano około „65 zdarzeń”.
Systemowe konsekwencje przeludnienia
Przewodniczący CPT, Alan Mitchell, podkreśla, że przeludnienie więzień „prowadzi do pogorszenia warunków życia, wzrostu napięć i przemocy, ograniczenia motywujących aktywności oraz słabszego przygotowania osób osadzonych do reintegracji ze społeczeństwem”. Według Komitetu w Europie wydłuża się czas odbywania kar pozbawienia wolności, a liczba starszych osadzonych rośnie, często skazanych za czyny popełnione w odległej przeszłości.
Paradoks wzrostu populacji więziennej
Hugh Chetwynd zwrócił również uwagę na pewien paradoks. Podczas gdy badania wskazują na tendencję spadkową zgłaszanej przestępczości w Europie, populacja więzienna wzrasta. To rozbieżne zjawisko rodzi pytania o skuteczność polityki karnej i stosowanie alternatywnych środków wobec kary pozbawienia wolności.
Sytuacja w Belgii
CPT nie przeprowadził okresowych wizyt w Belgii w ubiegłym roku, jednak w marcu 2024 roku zdecydował, że kraj ten znajdzie się wśród ośmiu państw, w których kontrole zostaną zorganizowane w 2025 roku. Według danych Centralnej Rady Nadzoru Penitencjarnego (CCSP), na dzień 31 marca w belgijskich zakładach karnych przebywało ponad 13 700 osadzonych przy dostępnych 11 040 miejscach.
Kontekst polityczny
Rosnące przeludnienie więzień stanowi istotne wyzwanie polityczne dla rządów europejskich. Z jednej strony, opinia publiczna często wymaga surowego podejścia do przestępczości, z drugiej – międzynarodowe standardy praw człowieka wymagają zapewnienia godnych warunków osadzonym. Ta sprzeczność stawia decydentów politycznych przed trudnym wyborem między popularnymi rozwiązaniami a długoterminową skutecznością systemu penitencjarnego.
Sytuacja więziennictwa staje się coraz bardziej palącym problemem, wymagającym kompleksowych reform strukturalnych, które wykraczają poza doraźne rozwiązania. Eksperci wskazują na potrzebę szerszego wykorzystania alternatywnych środków karnych oraz inwestycji w programy resocjalizacyjne jako kluczowych elementów skutecznej polityki karnej.
