Rząd federalny rozpoczyna proces stopniowego znoszenia ilorazu małżeńskiego — jednej z kluczowych ulg podatkowych dla par o nierównych dochodach. Jak potwierdził gabinet ministra finansów Jana Jambona, ulga dla osób w wieku produkcyjnym zostanie zmniejszona o połowę do 2029 roku, natomiast dla emerytów przewidziano bardzo powolne wycofanie tego mechanizmu w perspektywie dwudziestu lat.
Iloraz małżeński pozwalał dotychczas parom, w których jedna osoba nie pracuje lub osiąga bardzo niskie dochody, na wspólne rozliczenie i obniżenie wysokości podatku dochodowego. Dotyczy to zarówno małżeństw, jak i zarejestrowanych związków, pod warunkiem że niższy dochód nie przekracza 30% łącznych zarobków pary. Według danych Federalnej Służby Finansów, w 2023 roku z tej ulgi skorzystało ponad 513 tysięcy par, w oparciu o dochody z 2022 roku.
Głównym celem reformy jest pobudzenie aktywności zawodowej wśród osób pozostających poza rynkiem pracy, szczególnie w modelu gospodarstwa domowego z jednym żywicielem rodziny. Władze liczą, że ograniczenie korzyści wynikających z pozostawania w domu skłoni więcej osób — zwłaszcza kobiet — do podjęcia zatrudnienia.
Eksperci i organizacje społeczne wyrażają obawy
Wśród ekspertów panuje jednak sceptycyzm co do skuteczności tej reformy. Zdaniem Emmanuela Degrève’a, specjalisty w zakresie prawa podatkowego, kwoty uzyskiwane w ramach ilorazu małżeńskiego nie są na tyle wysokie, by decydowały o aktywności zawodowej. Jak zaznacza, to nie wysokość ulgi, lecz szersze uwarunkowania społeczne wpływają na decyzje o powrocie na rynek pracy.
Jeszcze ostrzejszą krytykę sformułowała Liga Rodzin, która określiła reformę jako krok uderzający bezpośrednio w gospodarstwa domowe. Analityczka organizacji, Céline Cocq, zwróciła uwagę, że likwidacja ilorazu małżeńskiego to de facto odebranie mechanizmu chroniącego rodziny z jednym żywicielem przed nadmiernym obciążeniem podatkowym. Podkreśliła też, że to nadal najczęściej kobiety decydują się na zmniejszenie wymiaru pracy lub jej całkowite porzucenie, co już teraz negatywnie wpływa na ich późniejsze emerytury.
Liga Rodzin nie sprzeciwia się idei promowania aktywności zawodowej kobiet, ale podkreśla, że zniesienie ulgi nie rozwiązuje realnych problemów — takich jak wysokie koszty opieki nad dziećmi czy trudności w godzeniu życia zawodowego z rodzinnym.
Skutki społeczne i fiskalne
Reforma ilorazu małżeńskiego jest częścią szerszej strategii modernizacji systemu podatkowego oraz zwiększenia wpływów budżetowych. Władze zdecydowały się na stopniowe wdrożenie zmian, by złagodzić ich bezpośredni wpływ na budżety domowe i umożliwić rodzinom przygotowanie się do nowej rzeczywistości fiskalnej.
Dla osób pracujących tempo reformy będzie znacznie szybsze niż dla emerytów, co według rządu ma zwiększyć presję na podjęcie pracy i przyczynić się do wzrostu zatrudnienia. Dla seniorów przewidziano okres przejściowy sięgający dwóch dekad, co uzasadnia się ich ograniczoną możliwością zwiększenia dochodów.
Reforma najmocniej uderzy w gospodarstwa, w których jeden z partnerów rezygnuje z pracy, by opiekować się dziećmi lub starszymi członkami rodziny. Dla takich rodzin ulga była często buforem chroniącym przed ubóstwem podatkowym. Zniesienie tego wsparcia może zmusić je do reorganizacji życia zawodowego i rodzinnego, często pod presją ekonomiczną.
