Decyzja rządu MR-Engagés w Federacji Walonia-Bruksela (FWB) z 11 grudnia 2024 roku o skierowaniu setek uczniów do alternatywnych instytucji zajmujących się kształceniem zawodowym znacząco wpłynie na system edukacji obowiązkowej. Reforma ta nie tylko doprowadzi do zamknięcia wielu kierunków kształcenia zawodowego od sierpnia 2025 roku, ale przede wszystkim wprowadza głęboką zmianę w sposobie funkcjonowania tego sektora edukacji.
Reforma podzielona na dwa nurty
Kształcenie zawodowe w Walonii znalazło się na rozdrożu. Z jednej strony jest ono częścią „Paktu na rzecz doskonałości edukacyjnej”, który od 2017 roku wzywa do reform tej obszernej gałęzi edukacji, obejmującej 110 tys. uczniów. Z drugiej strony, zmiany wynikają z oszczędności budżetowych ogłoszonych w listopadzie 2024 roku i zatwierdzonych przez parlament FWB 11 grudnia.
Oszczędności i zmiany w strukturze
Rząd zapowiedział dwie główne zmiany w kształceniu zawodowym na rok 2025. Po pierwsze, finansowanie tej gałęzi edukacji zostanie obniżone o 3%, co ma ograniczyć istnienie małych klas i zachęcić placówki do reorganizacji. Po drugie, uczniowie pełnoletni, którzy ponownie zapisują się do trzeciej lub czwartej klasy szkoły średniej po wcześniejszym przerwaniu nauki, oraz osoby zapisujące się na 7. rok techniczny lub zawodowy (posiadające już dyplom ukończenia szkoły średniej, tzw. CESS), zostaną skierowani do alternatywnych instytucji, takich jak szkoły dla dorosłych, centra IFAPME czy ośrodki kompetencji.
Te decyzje wywołały sprzeciw zarówno nauczycieli, jak i organizatorów edukacji oraz samych uczniów.
Zasada „10/10” i redukcja kierunków
Nowe przepisy nakładają się na zmiany wprowadzone w 2023 roku przez rząd PS-MR-Écolo, które wprowadziły zasadę „10/10”. Kierunki z mniej niż 10 uczniami i alternatywą w promieniu 10 km będą zamykane. Reforma ta, obejmująca 2000 kierunków (37,6% całej oferty), wejdzie w życie w 2025 roku.
W konsekwencji, według minister edukacji Valérie Glatigny, zamkniętych zostanie około 70 kierunków z grupy 7TQ (technicznych kwalifikacyjnych), co dotknie około 800 uczniów. To dodatek do 200 kierunków zamkniętych w 2023 roku.
Kadry i adaptacja systemu
Rząd obiecuje wsparcie dla nauczycieli, którzy stracą godziny pracy. Mają oni mieć możliwość przeniesienia się do innych szkół, zmiany specjalizacji lub podjęcia nowych zadań, takich jak przeciwdziałanie wypadaniu z systemu edukacji czy walka z przemocą w szkołach.
Znikające kierunki i wyzwania dla szkół
Najbardziej dotknięte zostaną kierunki z 7. roku technicznego, które często pozwalały szkołom przyciągnąć więcej uczniów i zwiększyć finansowanie. Te dodatkowe lata edukacji adresowane były do uczniów chcących specjalizować się w konkretnych zawodach lub przygotować do studiów wyższych. Jednak ich koszt dla Federacji Walonia-Bruksela jest wysoki – uczniowie powyżej 18 roku życia nie generują dodatkowego finansowania z budżetu federalnego.
Wyjątki i dalsze działania
Niektóre prestiżowe kierunki, takie jak zegarmistrzostwo czy rysunek techniczny, zostaną przeniesione do systemu edukacji dla dorosłych. Dyplomy wydawane w ramach tych programów będą nadal certyfikowane przez FWB. Wyjątki przewidziano także dla kierunków takich jak optyka, protetyka dentystyczna czy bezpieczeństwo publiczne.
Przyszłość kształcenia zawodowego
Choć zmiany są kontrowersyjne, rząd argumentuje, że mają one na celu lepsze dostosowanie edukacji do wymogów rynku pracy i ograniczenie nieefektywności. Powstający „katastr” ma zidentyfikować alternatywy dla zamykanych kierunków i umożliwić lepsze planowanie zasobów. Reforma zapowiada nową erę dla kształcenia zawodowego, w której granice między edukacją a szkoleniami zawodowymi będą bardziej wyraźne.
