Po wielogodzinnych rozmowach prowadzonych od niedzielnego poranka rząd federalny ogłosił w poniedziałek zawarcie porozumienia budżetowego. Ministrowie gabinetu premiera Barta De Wevera uzgodnili kompromis w sprawie najważniejszych kwestii finansowych państwa. Ustalenia obejmują m.in. zmiany w systemie indeksacji wynagrodzeń, korekty stawek VAT dla wybranych produktów i usług oraz podwojenie podatku od rachunków papierów wartościowych. Celem porozumienia jest dostosowanie finansów publicznych do wymogów Unii Europejskiej do 2029 roku.
Negocjacje zakończyły się sukcesem dzięki nowej propozycji premiera dotyczącej VAT, która pozwoliła przełamać wielotygodniowy spór. Do późnych godzin niedzielnych kwestie podatkowe pozostawały główną osią konfliktu między partnerami koalicyjnymi, zwłaszcza partią MR, najmocniej sprzeciwiającą się wcześniejszym planom.
Podczas poniedziałkowej konferencji prasowej Bart De Wever podkreślił, że wypracowane uzgodnienia umożliwią osiągnięcie unijnych celów budżetowych. „Prowadziliśmy rozmowy, aby móc respektować normę europejską w 2029 roku” – powiedział premier. Rząd planuje znaleźć 9,2 miliarda euro do 2029 roku, a w 2030 roku kwota ta ma wzrosnąć do 10 miliardów. Około 60 procent tej sumy będzie pochodzić z redukcji wydatków publicznych, a 40 procent z nowych źródeł dochodów.
Premier ocenił przyjęty budżet jako „solidny i mocny”, wskazując na spodziewaną redukcję deficytu o 2,2 miliarda euro. Cały plan opiera się na czterech filarach: kontroli wydatków publicznych, integracji zawodowej osób długotrwale chorych, rozsądnej ekotaksacji i zmianach w opodatkowaniu osób najzamożniejszych.
Zmiany w systemie VAT
Rząd zrezygnował z ogólnej podwyżki stawek VAT, stawiając na rozwiązania selektywne. Stawki 6, 12 i 21 procent pozostają bez zmian, ale część produktów i usług obecnie objętych najniższą stawką trafi do wyższej kategorii.
Wyższym VAT zostaną objęte: pestycydy, noclegi hotelowe i kempingowe, karnety sportowe, usługi rozrywkowe (z wyłączeniem kultury) oraz posiłki na wynos. Jednocześnie obniżona zostanie stawka dla napojów bezalkoholowych – z 21 do 12 procent.
W sektorze energii zastosowano zróżnicowane podejście. Akcyza na gaz wzrośnie, natomiast energia elektryczna zyska na obniżeniu obciążeń. „Podnosimy akcyzę na gaz stopniowo, tak aby w 2029 roku odpowiadała ona podwyżce VAT do 12 procent” – wyjaśnił premier, podkreślając: „To nie jest podwyżka VAT!”.
Łączne wpływy z modyfikacji podatkowych mają sięgnąć ponad 1,3 miliarda euro.
Ograniczenie indeksacji płac i zmiany w podatkach
Zachowany zostanie mechanizm automatycznej indeksacji wynagrodzeń, ale wprowadzony zostanie pułap dla najwyższych zarobków. Indeksacja będzie zamrożona dla części pensji przekraczającej 4 000 euro brutto. Rozwiązanie to zostanie zastosowane dwukrotnie: w 2026 i w 2028 roku.
Wynagrodzenia parlamentarzystów i ministrów nie będą indeksowane do końca obecnej kadencji. Jest to symboliczny gest mający wskazywać na gotowość polityków do poniesienia kosztów reform.
Ograniczenia indeksacji przyniosą 1,6 miliarda euro oszczędności. Połowa tej kwoty trafi do państwa, a połowa do przedsiębiorstw, które mają dzięki temu poprawić swoją konkurencyjność.
W podatku dochodowym od osób fizycznych zapowiedziano znaczące ulgi. W 2028 roku obniżki mają wynieść 772 miliony euro, a w 2029 roku blisko 3 miliardy. Reforma podatkowa zostanie przyspieszona – już od przyszłego roku wynagrodzenie minimalne ma być równoznaczne z kwotą netto otrzymywaną przez pracownika. Główna część reformy wejdzie w życie w 2028 roku, rok wcześniej niż planowano.
Większe obciążenia dla najbogatszych
Zgodnie z zasadą „najszerszych barków”, podatek od rachunków papierów wartościowych zostanie podwojony. Oznacza to wyższe obciążenia dla osób posiadających znaczne aktywa finansowe.
Zapowiedziano również zaostrzenie zasad dotyczących spółek zarządzających. System VVPR-bis, umożliwiający korzystniejsze opodatkowanie dywidend, zostanie zmodyfikowany: stawka przedpłaty mobilnej wzrośnie z 15 do 18 procent. Ma to przynieść 300 milionów euro dodatkowych wpływów do 2029 roku.
Dla firm już korzystających z systemu przewidziano trzyletni okres przejściowy. Nowe podmioty od razu będą podlegały wyższej stawce. Umożliwiono także wypłatę środków po trzech latach, przy czym nowi uczestnicy będą mogli dokonać pierwszej wpłaty dopiero od 2029 roku.
Wzmocniony zostanie również podatek bankowy, co ma przynieść 150 milionów euro dodatkowych wpływów. Rząd planuje nasilić działania przeciwko oszustwom podatkowym, zakładając przychody na poziomie 377 milionów euro.
Nowością będzie opłata w wysokości dwóch euro za paczki sprowadzane spoza Unii Europejskiej.
Zdrowie, sprawy społeczne i powrót do pracy
Jednym z głównych elementów planu jest reintegracja zawodowa 100 000 osób długotrwale chorych. Cel ten wymaga zmian zarówno w systemie opieki zdrowotnej, jak i w polityce rynku pracy.
W ochronie zdrowia utrzymana zostanie norma wzrostu wydatków zatwierdzona wcześniej przez koalicję Arizona. Jednocześnie rząd przewiduje oszczędności na poziomie 300 milionów euro.
Powstanie również kataster świadczeń socjalnych – kompleksowy rejestr mający usprawnić kontrolę i zarządzanie środkami socjalnymi. Zapowiedziano także utworzenie prokuratury finansowej, wyspecjalizowanej w przestępczości gospodarczej.
Inne elementy pakietu
W poniedziałek przedstawiono także zestaw działań uzupełniających. Obejmują one m.in. normy energetyczne mające odciążyć przedsiębiorstwa, dodatkowe środki dla wymiaru sprawiedliwości, inwestycje w sektor kosmiczny oraz podwyższenie opłat lotniczych.
Zawarcie porozumienia budżetowego pozwoliło sfinalizować reformy z tzw. „porozumienia letniego”. Obejmują one m.in. zmiany na rynku pracy, podatek od zysków kapitałowych oraz reformę emerytalną. W ostatnim punkcie uzgodniono, że okresy chorobowe będą traktowane jako okresy zrównane przy obliczaniu uprawnień emerytalnych.
