Dziewiętnastu burmistrzów regionu stołecznego Brukseli ogłosiło w środę przystąpienie do sieci „Gminy przeciwko antysemityzmowi” (CCLA – Communes contre l’antisémitisme), inicjatywy utworzonej przez Świeckie Centrum Wspólnoty Żydowskiej (CCLJ). To wspólne zobowiązanie stanowi – jak podkreśla CCLJ – odpowiedź na rosnącą liczbę aktów antysemickich odnotowywanych w ostatnich latach w stolicy Belgii i jej gminach.
Alarmujące statystyki dotyczące antysemityzmu
Z danych opublikowanych przez instytucję Unia (Unia – Centrum ds. Równego Traktowania i Zwalczania Rasizmu i Dyskryminacji) wynika, że w 2024 roku zgłoszono 277 przypadków antysemityzmu – trzykrotnie więcej niż przeciętnie w poprzednich latach. Instytucja otworzyła 79 spraw, czyli 2,5 razy więcej niż zwykle.
Wzrost ten ilustruje skalę problemu, który – choć widoczny w całym kraju – w Brukseli nabiera szczególnego wymiaru ze względu na wielokulturowy charakter miasta.
Tendencja pozostaje niepokojąca: w pierwszym półroczu 2025 roku strona antisemitisme.be zarejestrowała już 106 przypadków, podczas gdy w całym 2024 roku było ich 129. Statystyki wskazują, że problem nie maleje, lecz nasila się w tempie wyższym niż dotychczas.
Gminy jako pierwsza linia obrony
„Gminy to poziom władzy najbliższy mieszkańcom. To one jako pierwsze obserwują, jak napięcia międzynarodowe przekładają się na codzienne życie w naszych dzielnicach” – podkreślono w oświadczeniu Konferencji Burmistrzów.
Władze lokalne przypominają, że mają konkretne kompetencje umożliwiające im realne działania – w zakresie edukacji, polityki młodzieżowej, prewencji, kultury oraz policji gminnej. Dzięki temu mogą nie tylko reagować na akty nienawiści, lecz także podejmować działania zapobiegawcze.
Przykładowo, gminy mogą wspierać projekty edukacyjne zwiększające świadomość historyczną, promować dialog międzykulturowy oraz współpracować z policją i prokuraturą przy ściganiu przestępstw z nienawiści.
Struktura i cele sieci CCLA
Sieć CCLA, stworzona przez CCLJ, ma na celu stworzenie trwałych ram współpracy w zwalczaniu antysemityzmu na poziomie lokalnym. Jej działania obejmują wymianę informacji prawnych, organizację szkoleń i kampanii uświadamiających, dzielenie się dobrymi praktykami oraz regularne spotkania ewaluacyjne.
Przystępując do inicjatywy, gminy zobowiązują się do włączenia walki z antysemityzmem w swoje codzienne działania i do uczestnictwa w corocznym dniu wymiany doświadczeń. Ze swojej strony CCLA gwarantuje im wsparcie eksperckie, prawne i organizacyjne.
Taki model współpracy ma umożliwić szybkie reagowanie na pojawiające się wyzwania, a także upowszechnianie skutecznych rozwiązań wypracowanych w poszczególnych gminach.
Wspólny sygnał z Brukseli
Fakt, że wszystkie dziewiętnaście brukselskich gmin przystąpiło do sieci jednocześnie, ma zarówno znaczenie symboliczne, jak i praktyczne. Z jednej strony to wyraz jednomyślności władz lokalnych wobec zjawiska, które zagraża spójności społecznej stolicy. Z drugiej – umożliwia skoordynowane działania w całym regionie stołecznym, co ma kluczowe znaczenie w mieście o silnych powiązaniach między gminami.
Wspólne stanowisko burmistrzów jest także politycznym sygnałem, że walka z antysemityzmem nie może być rozpatrywana w kategoriach partyjnych, lecz stanowi wspólną odpowiedzialność wszystkich władz publicznych.
Przyczyny i kontekst społeczny
Eksperci wskazują, że wzrost antysemityzmu w Belgii, podobnie jak w innych krajach europejskich, wynika z kilku czynników: napięć geopolitycznych, nasilonego rozpowszechniania teorii spiskowych w mediach społecznościowych, a także instrumentalnego wykorzystywania konfliktu bliskowschodniego przez różne środowiska polityczne.
W Brukseli, będącej jednym z najbardziej zróżnicowanych etnicznie miast Europy, te napięcia mogą szczególnie łatwo przeradzać się w konflikty lokalne.
Dla polskojęzycznych mieszkańców stolicy inicjatywa CCLA ma także wymiar edukacyjny – stanowi przykład, jak władze lokalne mogą skutecznie angażować się w budowanie społeczeństwa opartego na szacunku, dialogu i wzajemnym zrozumieniu.
Walka z antysemityzmem to nie tylko obrona społeczności żydowskiej, lecz także ochrona podstawowych wartości demokratycznych i praw człowieka.
Perspektywy skuteczności
Ostateczna skuteczność sieci CCLA będzie zależeć od konsekwencji w realizacji przyjętych zobowiązań, zdolności gmin do współpracy i reagowania na nowe formy nienawiści, a także od zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego.
Zwolennicy inicjatywy podkreślają, że stworzenie trwałej struktury współpracy to niezbędny pierwszy krok do przeciwdziałania antysemityzmowi. Krytycy przypominają jednak, że same deklaracje nie wystarczą bez realnych działań i odpowiedniego finansowania.
Najbliższe lata pokażą, czy przystąpienie dziewiętnastu burmistrzów Brukseli do sieci „Gminy przeciwko antysemityzmowi” przełoży się na konkretne efekty – zmniejszenie liczby aktów nienawiści i wzrost poczucia bezpieczeństwa społeczności żydowskiej w regionie stołecznym.
