Planowane przez rząd belgijski dalsze rozszerzenie systemu flexi-jobs zostało uznane przez Radę Stanu za formę pomocy publicznej, która wymaga notyfikacji w Komisji Europejskiej. W opinii tej instytucji pojawiły się również zastrzeżenia dotyczące zgodności projektu z zasadą równości wobec prawa.
System flexi-jobs wprowadzono w Belgii w 2015 roku, aby umożliwić emerytom i osobom zatrudnionym na co najmniej cztery piąte etatu dorabianie dodatkowych środków. Od tego czasu rozwiązanie to było kilkakrotnie poszerzane, a nowy rząd planuje kolejne złagodzenie zasad. Reforma zakłada objęcie systemem wszystkich sektorów gospodarki – z możliwością wyłączenia się poszczególnych branż – oraz podniesienie progu dochodowego z 12 000 do 18 000 euro.
Zastrzeżenia dotyczące pomocy publicznej
Rada Stanu w swojej opinii uznała, że planowane zmiany w systemie stanowią pomoc publiczną w rozumieniu prawa unijnego. W związku z tym projekt musi zostać zgłoszony Komisji Europejskiej przed wejściem w życie. Niezgłoszona pomoc publiczna jest z definicji nielegalna, a w przypadku późniejszego stwierdzenia jej niezgodności z przepisami UE mogłaby zostać odzyskana wraz z odsetkami.
Wątpliwości konstytucyjne
Instytucja zwróciła także uwagę na możliwe naruszenie zasady równości wobec prawa. Choć prawo dopuszcza zróżnicowane traktowanie grup społecznych, różnice muszą mieć racjonalne i obiektywne uzasadnienie. Gabinet ministra finansów Jana Jambona (N-VA) podkreśla, że Trybunał Konstytucyjny dwukrotnie uznał modyfikacje systemu za zgodne z prawem. Rada Stanu zauważa jednak, że wcześniejsze orzeczenia nie przesądzają o legalności obecnie proponowanego rozszerzenia.
Dylematy fiskalne i społeczne
Wicepremier Vincent Van Peteghem (CD&V) od dłuższego czasu wyraża ostrożność wobec flexi-jobs, zwracając uwagę, że sukces tego systemu może negatywnie wpływać na finanse publiczne, w szczególności na wpływy do systemu zabezpieczenia społecznego.
Kontekst ekonomiczny i społeczny
System flexi-jobs od początku budził kontrowersje. Dla jednych stanowi elastyczne narzędzie pozwalające zwiększyć dochody pracowników przy korzystnych warunkach podatkowych, dla innych – mechanizm osłabiający tradycyjne formy zatrudnienia i finansową stabilność systemu ubezpieczeń społecznych.
Propozycja rozszerzenia systemu na wszystkie sektory oraz zwiększenia progu dochodowego może znacząco zwiększyć liczbę osób korzystających z tego rozwiązania, ale jednocześnie rodzi pytania o jego długofalową zrównoważoność i wpływ na rynek pracy.
Wymiar europejski reformy
Klasyfikacja flexi-jobs jako pomocy publicznej ma istotne znaczenie dla dalszego procesu legislacyjnego. Obowiązek notyfikacji w Komisji Europejskiej może opóźnić wprowadzenie reformy i wymusić jej modyfikację. Komisja analizuje tego typu środki pod kątem potencjalnego zakłócenia konkurencji na jednolitym rynku oraz ich proporcjonalności wobec celów gospodarczych. W przeszłości wiele podobnych systemów wsparcia wymagało korekt po interwencji instytucji unijnych.
Perspektywy dalszego rozwoju sytuacji
Rząd belgijski stoi przed wyborem: dostosować projekt do zaleceń Rady Stanu, co mogłoby ograniczyć jego skuteczność, lub utrzymać obecny kształt, podejmując ryzyko prawne i potencjalne konsekwencje finansowe. Debata wokół flexi-jobs odzwierciedla głębsze napięcie w belgijskiej polityce gospodarczej – między dążeniem do elastyczności rynku pracy a potrzebą zachowania stabilności systemu społecznego.
Implikacje dla pracowników i pracodawców
Niepewność dotycząca reformy ma bezpośredni wpływ na osoby korzystające z systemu i na przedsiębiorców. Ewentualne uznanie nowych przepisów za nielegalną pomoc publiczną mogłoby prowadzić do konieczności zwrotu uzyskanych korzyści. Dla pracowników oznaczałoby to ryzyko utraty części dochodów, a dla pracodawców – dodatkowe obciążenia finansowe.
Dalszy przebieg sprawy zależeć będzie od decyzji rządu w sprawie notyfikacji projektu w Brukseli oraz od stanowiska Komisji Europejskiej. Niezależnie od wyniku, sprawa ta pokazuje złożoność reform rynku pracy w warunkach unijnych ograniczeń i krajowych napięć budżetowych.
