Petycja przeciwko ustawie Duplomb, przywracającej do użytku zakazany pestycyd acetamiprid, przekroczyła w poniedziałek rano próg dwóch milionów podpisów. To bezprecedensowa mobilizacja obywatelska we Francji, która zmusza rząd do ponownego przeanalizowania swojego stanowiska wobec jednej z najbardziej kontrowersyjnych substancji chemicznych stosowanych w rolnictwie.
Pestycyd pod ostrzałem opinii publicznej
Acetamiprid, insektycyd zakazany we Francji w 2018 roku, nadal dopuszczony jest do użytku w wielu krajach Unii Europejskiej, w tym w Belgii. Ustawa Duplomb przewiduje jego przywrócenie w trybie wyjątkowym, co wywołało falę krytyki ze strony organizacji ekologicznych, naukowców oraz zwykłych obywateli. Autorka petycji nazwała projekt „aberracją naukową, etyczną i środowiskową”, a liczba zebranych podpisów świadczy o głębokim niepokoju społecznym.
Po osiągnięciu progu 500 tysięcy podpisów Zgromadzenie Narodowe zostało zobowiązane do przeprowadzenia debaty parlamentarnej. Przekroczenie dwóch milionów może istotnie wpłynąć na dalszy los ustawy.
Różne podejścia w Unii Europejskiej
Acetamiprid stosowany jest m.in. w uprawach buraków cukrowych, sałaty i orzechów laskowych. Podczas gdy Francja przyjęła twardą linię, całkowicie zakazując substancji bez wyjątków, Belgia – podobnie jak kilka innych państw – skorzystała z możliwości derogacji, umożliwiając dalsze stosowanie środka pod warunkiem określonych ograniczeń.
Z sondażu opublikowanego we Francji wynika, że aż 61 procent obywateli sprzeciwia się powrotowi acetamipridu na pola uprawne. To pokazuje, jak głęboko społeczeństwo jest podzielone w kwestii polityki rolnej i ochrony środowiska.
Zagrożenie dla zapylaczy i innych gatunków
Jednym z głównych powodów sprzeciwu są skutki uboczne stosowania acetamipridu dla środowiska. Naukowcy z francuskiego Instytutu Badań Rolniczych (Inrae) już w 2019 roku ostrzegali przed negatywnym wpływem substancji na pszczoły i inne zapylacze. Neonikotynoidy, do których należy acetamiprid, są wskazywane jako jeden z głównych czynników spadku populacji tych owadów w Europie. Ryzyko dotyczy również ptaków i płazów.
Z kolei rolnicy – zwłaszcza producenci buraków i orzechów – alarmują, że nie mają obecnie skutecznej alternatywy w walce ze szkodnikami, co zagraża opłacalności ich działalności.
Wątpliwości dotyczące zdrowia ludzi
Tematem debaty pozostaje również wpływ acetamipridu na zdrowie człowieka. Le Monde przywołał badanie przeprowadzone w Chinach, według którego ponad 85 procent osób narażonych na kontakt z substancją miało wykrywalne poziomy jej metabolitów w płynie mózgowo-rdzeniowym.
Profesor Bruno Schiffers z Uniwersytetu w Liège tonuje jednak emocje. W wypowiedzi dla L’Echo zaznaczył, że choć acetamiprid może oddziaływać na organizm ludzki, jego toksyczność nie jest szczególnie wysoka w porównaniu z innymi pestycydami stosowanymi w przeszłości. Ryzyko zdrowotne – jego zdaniem – dotyczy głównie osób narażonych na długotrwały kontakt z substancją.
Czas na nową ocenę ryzyka
Do 2033 roku acetamiprid ma zostać ponownie oceniony przez władze Unii Europejskiej. Nowa analiza może skutkować aktualizacją przepisów i ewentualnym ujednoliceniem polityki pestycydowej na poziomie całej Wspólnoty.
Spór wokół ustawy Duplomb unaocznia napięcie między dążeniem do efektywnej produkcji rolnej a koniecznością ochrony środowiska i zdrowia publicznego. To klasyczny przykład trudnych wyborów, przed którymi stoją współczesne społeczeństwa – czy zapewnić rolnikom skuteczne narzędzia do walki ze szkodnikami, czy też postawić na ekologiczną ostrożność i zasady zrównoważonego rozwoju.
