Z danych Federalnego Urzędu ds. Emerytur wynika, że aż 70 procent pracowników sektora publicznego kończy karierę zawodową przed osiągnięciem 65. roku życia. To znacząco więcej niż w sektorze prywatnym i wśród osób samozatrudnionych, co rzuca światło na strukturalne różnice w systemie emerytalnym i pilną potrzebę jego reformy.
Nierównowaga między sektorami
Choć różne rządy od lat podejmują działania mające na celu wydłużenie aktywności zawodowej, średni wiek przechodzenia na emeryturę utrzymuje się niezmiennie od pięciu lat i wynosi 63 lata i 9 miesięcy. Tymczasem wiek emerytalny rośnie: od 2024 roku wynosi 66 lat, a w 2030 ma osiągnąć poziom 67 lat.
Analiza pokazuje duże różnice między sektorami: wśród pracowników najemnych 46 procent przechodzi na wcześniejszą emeryturę, a wśród przedsiębiorców – tylko 23 procent. Największe przywileje mają jednak urzędnicy – to właśnie ta grupa najczęściej korzysta z możliwości wcześniejszego zakończenia kariery zawodowej.
Dlaczego urzędnicy mogą szybciej przechodzić na emeryturę?
Zasadniczym czynnikiem sprzyjającym wcześniejszemu odejściu urzędników jest korzystniejszy sposób naliczania stażu pracy. W sektorze publicznym każdy rok służby przeliczany jest jako 1,05 roku, co oznacza, że pracownik z 40-letnim stażem de facto spełnia warunek 42 lat pracy – czyli minimalnego progu umożliwiającego emeryturę od 63. roku życia. To uprzywilejowanie znacząco zwiększa liczbę urzędników kwalifikujących się do wcześniejszej emerytury.
Skutki dla systemu i administracji
Masowe wcześniejsze odejścia na emeryturę w administracji publicznej niosą ze sobą szereg wyzwań. Po pierwsze, generują dodatkowe obciążenia dla systemu zabezpieczenia społecznego, który musi wypłacać świadczenia przez dłuższy czas. Po drugie, wcześniejsze odejścia doświadczonych urzędników skutkują utratą wiedzy i kompetencji w instytucjach publicznych. Dodatkowe koszty generują też procesy rekrutacji i szkolenia nowych pracowników.
Ten trend stoi w sprzeczności z polityką prowadzoną w większości krajów Unii Europejskiej, gdzie rządy dążą do wydłużania aktywności zawodowej i stopniowego podnoszenia wieku emerytalnego, by zrównoważyć skutki starzenia się społeczeństw. Belgia, mimo ustawowego podnoszenia wieku emerytalnego, w praktyce nie odnotowuje zmian w zachowaniach zawodowych urzędników.
Potrzeba reformy systemu
Obecna sytuacja ujawnia potrzebę przeglądu zasad emerytalnych w sektorze publicznym. Eksperci wskazują, że bez reformy systemu oraz skuteczniejszych zachęt do dłuższej aktywności zawodowej, państwo będzie zmagać się z coraz większymi problemami finansowymi. Starzenie się społeczeństwa i rosnące koszty świadczeń emerytalnych stanowią poważne zagrożenie dla długoterminowej stabilności finansów publicznych.
