Trybunał Konstytucyjny potwierdził prawo pacjentów do pełnego wglądu w dokumentację medyczną, w tym także w osobiste notatki lekarzy i psychologów. Odrzucając skargę na częściowe unieważnienie nowelizacji ustawy o prawach pacjenta, sędziowie przesądzili o nowym standardzie przejrzystości w relacji pacjent–specjalista. To przełomowe orzeczenie fundamentalnie zmienia praktykę medyczną w Belgii.
Trybunał nie rozróżnia między opieką somatyczną a zdrowiem psychicznym – oznacza to, że również zapiski psychiatrów i psychologów podlegają prawu pacjenta do wglądu. Skargę złożyło Stowarzyszenie Zawodowe Psychologów Klinicznych, argumentując, że notatki te zawierają robocze hipotezy lub refleksje zawodowe i nie powinny być udostępniane. Trybunał uznał jednak, że prawo pacjenta do informacji ma nadrzędne znaczenie.
Wyjątki od zasady pełnej jawności
Nowe przepisy przewidują tylko jeden wyjątek: jeśli dostęp do notatek mógłby spowodować poważne szkody dla zdrowia pacjenta, lekarz może czasowo wstrzymać ich udostępnienie. Musi jednak odpowiednio uzasadnić taką decyzję. Ustawowy termin piętnastu dni na rozpatrzenie wniosku o udostępnienie dokumentacji daje czas na analizę potencjalnych ryzyk i podjęcie odpowiedzialnych decyzji.
To zabezpieczenie jest szczególnie istotne w kontekście zdrowia psychicznego, gdzie nagłe ujawnienie diagnozy lub hipotez terapeutycznych może wpłynąć destabilizująco na stan pacjenta. Wprowadzenie takiego mechanizmu wymaga od lekarzy szczególnej ostrożności i precyzji w ocenie skutków swoich decyzji.
Nowe standardy dokumentacji medycznej
Zmiany prawne wymuszają nowy sposób prowadzenia dokumentacji przez lekarzy i psychologów. Notatki – także te zawierające przypuszczenia czy obserwacje – muszą być od teraz formułowane w sposób jasny, profesjonalny i przemyślany, z uwzględnieniem faktu, że pacjent ma do nich pełny dostęp.
Dla wielu specjalistów, zwłaszcza w dziedzinie psychiatrii i psychologii, oznacza to odejście od dotychczasowej praktyki traktowania takich zapisków jako ściśle prywatnych. Lekarze będą musieli łączyć rzetelne dokumentowanie stanu pacjenta z nową świadomością – że każda uwaga może zostać przeczytana i zinterpretowana przez samą zainteresowaną osobę.
Większa transparentność i partnerstwo terapeutyczne
Decyzja Trybunału znacząco wzmacnia prawo pacjenta do informacji o swoim stanie zdrowia i procesie leczenia. Notatki, które dotąd mogły być uznawane za osobiste, stają się teraz częścią oficjalnej dokumentacji. To zmiana zgodna z coraz silniejszym trendem demokratyzacji wiedzy medycznej, w której pacjent nie jest już biernym odbiorcą, lecz aktywnym uczestnikiem terapii.
Nowe regulacje mogą także poprawić komunikację między pacjentami a personelem medycznym, sprzyjając otwartym rozmowom na temat diagnoz, rokowań i możliwych ścieżek leczenia. Lepsze zrozumienie przez pacjentów własnej sytuacji zdrowotnej może zwiększyć ich zaangażowanie w proces leczenia i wspierać relację opartą na współpracy.
Wpływ na system ochrony zdrowia
Wprowadzenie tych przepisów będzie wymagać istotnych dostosowań organizacyjnych. Placówki medyczne będą musiały zapewnić pacjentom łatwy dostęp do dokumentacji, przy jednoczesnym zachowaniu odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa danych. Konieczne będzie opracowanie nowych procedur oraz przeszkolenie personelu w zakresie komunikacji i nowych zasad prowadzenia dokumentacji.
Zmiany mogą także pociągnąć za sobą dodatkowe koszty – związane z modernizacją systemów informatycznych czy wdrożeniem narzędzi umożliwiających kontrolę nad ujawnianiem wrażliwych informacji.
Mimo wyzwań, decyzja Trybunału stanowi milowy krok w kierunku bardziej otwartego i partnerskiego systemu ochrony zdrowia, w którym pacjent ma realne prawo do wiedzy o sobie – także tej, która dotychczas była dostępna jedynie specjalistom.
