Ulga podatkowa związana z kosztami opieki nad dziećmi stanowi jeden z najbardziej popularnych mechanizmów wsparcia fiskalnego dla rodzin w Belgii. Rocznie korzystają z niej dziesiątki tysięcy rodziców, co czyni ją kluczowym instrumentem pomocy finansowej.
Zakres zastosowania i mechanizm funkcjonowania ulgi
Ulga dotyczy kosztów opieki nad dzieckiem w wieku poniżej czternastu lat, przy czym w przypadku dzieci z ciężkim niepełnosprawnością granica wieku wynosi dwadzieścia jeden lat. Świadczenia muszą być organizowane przez instytucje posiadające akredytację ONE albo Kind&Gezin lub w jakikolwiek sposób subsydiowane przez władze publiczne. Katalog uprawniających aktywności obejmuje szeroki zakres usług opiekuńczych i edukacyjnych.
Mechanizm obejmuje zarówno żłobki i opiekę szkolną w godzinach porannych i popołudniowych, jak również kolonie wakacyjne, działalność harcerską, aktywności sportowe prowadzone przez cały rok oraz zajęcia teatralne. System ulgi funkcjonuje również w odniesieniu do profesjonalnej opieki domowej i usług medycznych dla chorych dzieci, a także aktywności realizowanych za granicą przez organizacje europejskie, pod warunkiem posiadania przez nie odpowiedniej akredytacji lokalnych władz.
Specjalne regulacje dotyczą opiekunek prywatnych, które muszą posiadać oficjalne uznanie lub akredytację regionalnego urzędu. Korzystanie z usług nieakredytowanych opiekunek prywatnych nie uprawnia do ulgi podatkowej. Wartość ulgi wynosi czterdzieści pięć procent poniesionych wydatków, przy czym dla osób samotnych o bardzo ograniczonych dochodach może wzrosnąć do siedemdziesięciu pięciu procent.
Parametry finansowe i praktyczne zastosowanie
W bieżącej deklaracji podatkowej dotyczącej dochodów i kosztów z roku 2024 ulga jest ograniczona do maksymalnie 16,40 euro dziennie lub za pół dnia na jedno dziecko. Praktyczne zastosowanie tego mechanizmu można zilustrować przykładem dwutygodniowego obozu lub kursu trwającego od poniedziałku do piątku i kosztującego dwadzieścia euro dziennie. Całkowity koszt dwustu euro zostaje zredukowany do rzeczywistej kwoty stu siedemdziesięciu sześciu euro, ponieważ rodzice otrzymują zwrot siedemdziesięciu czterech euro z tytułu ulgi podatkowej.
Procedura wymaga wypełnienia odpowiedniego pola w X. części zezniania podatkowego a konkretnie pod kodem 1384, gdzie należy wpisać kwotę zapłaconą za opiekę z uwzględnieniem górnego limitu ulgi. Teoretycznie kwota ta powinna być automatycznie wypełniona na podstawie oficjalnego zaświadczenia otrzymanego od instytucji opiekuńczej oraz informacji przekazanych przez te organizacje bezpośrednio do urzędu skarbowego, w praktyce instytucje te często nie wysyłają zaświadczeń lub system TaxOnWeb po prostu tego pola nie wypełnia.
Wyzwania związane z dokumentacją i tolerancja administracyjna
Od 2021 roku SPF Finances/FOD Financien narzuca instytucjom opiekuńczym obowiązek stosowania oficjalnego modelu zaświadczeń w celu usprawnienia procesów administracyjnych. Organizacje mają również prawny obowiązek przekazywania wszystkich niezbędnych informacji bezpośrednio do urzędu skarbowego. Jednakże część instytucji nadal nie dostosowała się do nowych wymagań dokumentacyjnych.
Nadal otrzymywane są sygnały od rodziców dotyczące zaświadczeń niezgodnych z oficjalnym modelem, szczególnie od mniejszych struktur organizacyjnych, które nie posiadają czasu lub środków na dostosowanie się do nowych regulacji. W odpowiedzi na tę sytuację urząd skarbowy wykazał elastyczność w poprzednim roku podatkowym, a minister finansów Jan Jambon z partii N-VA potwierdził kontynuację tego podejścia również w roku bieżącym.
Dla rodziców oznacza to, że w przypadku otrzymania oficjalnego zaświadczenia kwota wydatków zostanie automatycznie uwzględniona w deklaracji podatkowej i wystarczy jedynie jej weryfikacja. W przeciwnym razie konieczne jest samodzielne obliczenie liczby dni z uwzględnieniem górnego limitu oraz wskazanie zapłaconych kwot w deklaracji. Sébastien Thiry zaleca dodatkowo załączenie wszystkich dowodów płatności i niezgodnych zaświadczeń jako aneksu do deklaracji w celu zabezpieczenia praw rodziców.
Regulacje dla par rozdzielonych i kohabitantów faktycznych
W przypadku par rozdzielonych uprawnienie do ulgi przysługuje rodzicowi, który ponosi finansowe obciążenie związane z dziećmi zgodnie z przepisami podatkowymi. Identyczne zasady obowiązują dla rodziców pozostających w związku nieformalnym. W obu sytuacjach kluczowe znaczenie ma zapewnienie, że zaświadczenie zostało wystawione na nazwisko odpowiedniego rodzica, nawet jeśli płatność została dokonana przez inną osobę.
Rodzic nieposiadający opieki nad dzieckiem nie ma dostępu do ulgi podatkowej. W przypadku byłych małżonków funkcjonujących w systemie współrodzicielstwa fiskalnego, czyli dzielących opiekę w proporcji pięćdziesięciu procent, możliwe jest dzielenie korzyści podatkowej. Optymalne rozwiązanie zakłada, że każdy z rodziców płaci połowę kosztów bezpośrednio instytucji opiekuńczej, która następnie wystawia dwa oddzielne zaświadczenia.
Alternatywne mechanizmy wsparcia i wybory strategiczne
Dla dzieci poniżej trzeciego roku życia rodzice mogą skorzystać z alternatywnego mechanizmu podatkowego w postaci podwyższenia kwoty wolnej od podatku o siedemset dwadzieścia euro. Zasadnicze ograniczenie polega na konieczności wyboru między obiema ulgami, ponieważ nie można korzystać z obu jednocześnie. Decyzja powinna być podejmowana na podstawie analizy konkretnych kwot, ponieważ dla rodzin korzystających w ograniczonym zakresie z systemu opieki podwyższenie kwoty wolnej może okazać się bardziej korzystne. Rodzice mogą przeprowadzić symulację za pomocą platformy tax-on-web w celu określenia optymalnej strategii.
Perspektywy zmian i przyszłe regulacje
Rząd rozważa rewaloryzację ulgi podatkowej na koszty opieki nad dziećmi, co zostało wskazane w deklaracji polityki ogólnej koalicji Arizona. Chociaż brak jest szczegółowych informacji dotyczących skali podwyższenia, wcześniejsze propozycje Barta De Wevera zakładały zwiększenie ulgi z czterdziestu pięciu do stu procent, co umożliwiłoby odliczenie całości poniesionych wydatków, prawdopodobnie z zachowaniem określonego górnego limitu.
Jennifer Sevrin zauważa, że pierwotna propozycja była skierowana wyłącznie do pracujących rodziców, podczas gdy Liga Rodzin popiera rozszerzenie mechanizmu na wszystkich rodziców oraz zniesienie górnego limitu w celu zwiększenia efektywności wsparcia. Gabinet ministra finansów potwierdza, że propozycja nadal pozostaje przedmiotem analizy, ale nie będzie wdrażana w najbliższym czasie.
Równolegle planowane są zmiany w innej popularnej uldze podatkowej dotyczącej darowizn na rzecz stowarzyszeń lub instytucji kulturalnych. Od deklaracji 2026 roku ulga zostanie zmniejszona z czterdziestu pięciu do trzydziestu procent wartości darowizny przekraczającej czterdzieści euro rocznie, co wywołuje znaczne obawy w sektorze organizacji pozarządowych.
