Konflikt dotyczący wcześniejszej emerytury nauczycieli w Belgii zaostrzył się w ostatnich tygodniach, gdy federalny Urząd Emerytalny zablokował procedury w oczekiwaniu na reformę, która formalnie jeszcze nie weszła w życie. W odpowiedzi na tę bezprecedensową sytuację, związki zawodowe zdecydowały się na kroki prawne, kierując sprawę do sądu w obronie praw pracowniczych.
Zamrożony system wcześniejszych emerytur
Jak wynika z informacji pozyskanych przez „Le Soir”, chrześcijański związek zawodowy CSC-Enseignement złożył dwa wnioski o zastosowanie środków tymczasowych przeciwko Federacji Walonia-Bruksela oraz federalnemu Urzędowi Emerytalnemu. W najbliższych dniach sądy pierwszej instancji w Marche-en-Famenne oraz w Liège będą rozpatrywać sprawy dwojga nauczycieli, których nazwiska zostały zmienione w celu ochrony ich prywatności – Filipa i Joelle. Obydwie osoby złożyły wnioski o wcześniejszą emeryturę (DPPR) na początku 2025 roku, jednak ich procedury zostały zawieszone.
Filip, mający prawie 58 lat i 37 lat stażu pracy, planował przejście na wcześniejszą emeryturę 1 lutego 2026 roku. Z kolei Joelle, zbliżająca się do 60. roku życia z 38-letnim stażem pracy, złożyła wniosek o DPPR od 1 września bieżącego roku. Obydwa wnioski zostały wstrzymane z powodu braku tzw. „daty P” – terminu określającego moment, od którego nauczyciel może przejść na regularną emeryturę.
Prawne zawieszenie w próżni legislacyjnej
Federalny Urząd Emerytalny 12 lutego 2025 roku poinformował Federację Walonia-Bruksela, że nie będzie już przekazywał „dat P”, co w praktyce uniemożliwia rozpatrywanie wniosków o wcześniejszą emeryturę. W okólniku z 19 marca administracja oświatowa wyjaśniła, że nie jest w stanie przyznać DPPR osobom, których wnioski zostały złożone, ale dla których nie określono „daty P”. Problem dotyczy co najmniej 337 osób, nie licząc tych, które od tego czasu wyraziły chęć przejścia na wcześniejszą emeryturę, ale nie mogły formalnie złożyć dokumentów.
Według tego samego okólnika, federalny minister ds. emerytur wskazał, że rozpatrywanie wniosków pozostaje zawieszone do odwołania i będzie podlegać nowym zasadom, które mają wejść w życie od 1 stycznia 2026 roku, zgodnie z umową federalnego rządu.
Związki zawodowe: bezprawne zamrożenie istniejących przepisów
W pozwie złożonym przez chrześcijański związek zawodowy CSC argumentuje się, że okólnik Federacji Walonia-Bruksela jest niezgodny z prawem, ponieważ „zawarte w nim informacje są sprzeczne z obecnie obowiązującym ustawodawstwem i przepisami oraz (…) tworzą nieuzasadnioną dyskryminację między pracownikami oświaty”. Związek wnioskuje do sądu o „zobowiązanie obu stron (Federacji Walonia-Bruksela i federalnego Urzędu Emerytalnego) do rozpatrzenia wniosku o DPPR i ustalenia daty emerytury P”.
Roland Lahaye, przedstawiciel CSC, wyraził stanowisko związku w bardziej dosadny sposób: „To nie jest skomplikowane, prosimy po prostu o zaprzestanie zamrażania mechanizmu na podstawie ustawodawstwa, które po prostu jeszcze nie istnieje.”
Kolejne działania prawne ze strony innych związków
Również związek zawodowy Appel (Stowarzyszenie Zawodowe Pracowników Szkolnictwa Prywatnego) planuje podjęcie kroków prawnych. W ubiegłym tygodniu wezwał Federację Walonia-Bruksela do rozpatrzenia zaległych wniosków o DPPR, a wobec braku odpowiedzi, w ciągu kilku dni zamierza wszcząć postępowanie przed sądem pierwszej instancji w Brukseli.
Wraz ze swoim adwokatem, mecenasem Etienne’em Piretem, związek argumentuje, że przyznanie DPPR jest środkiem właściwym dla Federacji Walonia-Bruksela i nie może być uzależnione od wydania dokumentu administracyjnego, takiego jak certyfikat z datą P. „To absurdalna sytuacja” – komentuje Jean-Marc Lemaître, sekretarz generalny Appel – „ponieważ niektórzy nauczyciele będą mogli rozpocząć DPPR 1 września, podczas gdy inni, na tych samych warunkach, nie będą mieli takiej możliwości”.
Stanowisko władz Federacji Walonia-Bruksela
Ministerstwo kierowane przez minister Glatigny zapewnia, że nie jest odpowiedzialne za tę sytuację, którą wywołały władze federalne, i prowadzi negocjacje z ministrem ds. emerytur w celu wyjaśnienia statusu wniosków złożonych przed lutym bieżącego roku.
Specyfika systemu DPPR
System DPPR (disponibilité pour convenances personnelles précédant la pension de retraite) to szczególne rozwiązanie umożliwiające stopniowe przechodzenie na emeryturę, dedykowane dla sektora edukacji. Aby skorzystać z pełnego wymiaru DPPR, nauczyciel musi mieć ukończone 58 lat i co najmniej 20 lat stażu pracy. Możliwe jest również przejście na DPPR w niepełnym wymiarze od 55. roku życia.
W pierwszej formule okres DPPR może trwać maksymalnie tyle miesięcy, ile lat pracy ma za sobą pracownik. W tym czasie nauczyciel pozostaje na utrzymaniu Federacji Walonia-Bruksela, otrzymując 75% ostatniego wynagrodzenia.
Bieżący konflikt między władzami federalnymi a władzami wspólnoty francuskiej dotyczący emerytur nauczycielskich ukazuje napięcia w belgijskim systemie federalnym oraz trudności w koordynacji polityki społecznej między różnymi szczeblami władzy. Rozstrzygnięcia sądowe w tej sprawie mogą mieć istotne znaczenie dla setek nauczycieli znajdujących się w podobnej sytuacji, a także mogą wpłynąć na przyszły kształt reform emerytalnych w Belgii.
