Od 1 stycznia 2025 roku strajki na kolei stały się regularnym elementem kalendarza przewozów kolejowych w Belgii, pogłębiając frustrację podróżnych. Sytuacja ta powtarza się również podczas trwającego od poniedziałkowego wieczoru 24-godzinnego strajku, który jest już 21. dniem akcji protestacyjnej w sektorze kolejowym w tym roku.
Konsekwencje dla pasażerów i ich reakcje
Obraz podróżnych siedzących przy automatach biletowych, na schodach lub w kawiarniach dworcowych stał się już typowym widokiem. Zmuszeni są oni do wykazania się cierpliwością w obliczu nieregularnych kursów. „Pociąg, którym zwykle jeżdżę, dzisiaj nie kursuje. Muszę więc wziąć wcześniejszy lub późniejszy, a na domiar złego wszystkie składy są przepełnione” – skarży się Orlane, studentka UCLouvain Saint-Louis.
Vincent Bayer, rzecznik SNCB (belgijskich kolei państwowych), wyraża ubolewanie z powodu tych niedogodności: „Uciążliwości wynikające ze strajków stają się nie do zniesienia dla podróżnych, zdajemy sobie z tego sprawę. Kierownictwo HR Rail, Infrabel i SNCB ubolewa nad tymi działaniami oraz faktem, że pasażerowie ponoszą konsekwencje tego konfliktu.”
Wpływ na cele ekologiczne i zaufanie pasażerów
Umowa o świadczenie usług publicznych zawarta przez SNCB powierza kolei kluczową rolę w transformacji ekologicznej. Pociąg jest przedstawiany jako trzon zrównoważonej mobilności, przyczyniający się do realizacji politycznego celu ograniczenia korzystania z samochodów osobowych na rzecz bardziej przyjaznych środowisku środków transportu.
Po spadku liczby podróżnych w czasie pandemii, liczba użytkowników kolei stopniowo rośnie. Jednakże liczne akcje związkowe mogą zagrozić tej pozytywnej dynamice. „Nie mam samochodu, więc naprawdę jestem zależna od pociągów, jeśli chcę odwiedzać rodzinę. Ale ponieważ SNCB nie jest wiarygodna, z odwoływanymi pociągami i wydłużonymi trasami, coraz rzadziej odwiedzam moją rodzinę” – skarży się Clarisse, pasażerka z Brukseli.
Ta utrata zaufania budzi niepokój, nawet w samym SNCB. „Jest oczywiste, że konsekwencje tych akcji strajkowych kolidują z celem spółki kolejowej dotyczącym przesunięcia modalnego z samochodu na pociąg” – ostrzega Vincent Bayer. „Mniejsza liczba kursujących pociągów może skłonić niektórych podróżnych do wyboru mniej zrównoważonych alternatyw transportowych.”
Wpływ na środowisko i klimat
Według Jeana Mansuya, specjalisty ds. mobilności w organizacji Canopéa, wpływ protestów związkowych na klimat należy rozpatrywać z pewną dozą ostrożności, ale może on być odczuwalny w różnych horyzontach czasowych: „W krótkim terminie zwiększa to ruch samochodowy w dniu strajku, a tym samym emisję gazów cieplarnianych tego dnia; w długim terminie utrudnia to pozbycie się samochodu osobowego. A posiadanie auta prowokuje do jego używania.”
Ekspert dodaje: „Jednakże inne czynniki również przyczyniają się do trudności w rezygnacji z samochodu, takie jak brak odpowiedniej oferty, szczególnie wieczorami lub w weekendy.” W obliczu strajków Orlane należy do grona podróżnych, którzy rezygnują z pociągów: „W takich sytuacjach wolę jechać samochodem. Nawet z korkami, zawsze jest to lepsze niż czekanie na pociąg przez kilka godzin.”
Perspektywy i alternatywy
Istnieją możliwości poprawy sytuacji: umowa o świadczenie usług publicznych SNCB przewiduje zwiększenie oferty kolejowej o 10% do 2032 roku. W międzyczasie, w okresach strajków, pojawiają się pewne alternatywy, takie jak praca zdalna czy korzystanie z samochodu, ale w bardziej odpowiedzialny sposób.
Jean Mansuy podkreśla: „Podczas tych protestów zaobserwowaliśmy liczne apele o wspólne przejazdy; z punktu widzenia środowiskowego możemy się tylko cieszyć.” Dla niektórych użytkowników samochód po prostu nie jest już rozważaną alternatywą. Tak jest w przypadku Adriena, nauczyciela i codziennego pasażera pomiędzy Brukselą a Charleroi: „Prowadząc, uświadamiam sobie przede wszystkim, że tracę cenny czas. Pociąg pozwala mi kontynuować pracę. Za kierownicą nie jest to możliwe. Dlatego nie zamierzam ponownie stać się zwolennikiem samochodu.”
Sytuacja ta stawia przed belgijskim sektorem kolejowym poważne wyzwanie: jak pogodzić uzasadnione postulaty pracowników z koniecznością utrzymania wiarygodnej i regularnej usługi, która stanowi kluczowy element strategii zrównoważonej mobilności kraju.
