W Belgii oficjalnie dopuszczono do sprzedaży zestawy fotowoltaiczne typu plug & play, które można podłączyć bezpośrednio do gniazdka elektrycznego. Technologia ta, już od dawna popularna w krajach takich jak Niemcy czy Holandia, pozwala na łatwy dostęp do energii słonecznej bez konieczności przeprowadzania skomplikowanych instalacji. Chociaż rozwiązanie to może ułatwić korzystanie z odnawialnych źródeł energii, nie zastąpi tradycyjnych systemów fotowoltaicznych, które zapewniają większą moc i stabilniejszą wydajność.
Łatwość montażu, ale mniejsza efektywność
Od poniedziałku zestawy plug & play będą dostępne w belgijskich sklepach budowlanych, choć ich podłączenie do domowej sieci elektrycznej będzie oficjalnie możliwe dopiero od 17 kwietnia. Dotychczasowe regulacje wymagały, by instalacje fotowoltaiczne były na stałe podłączone do sieci poprzez rozdzielnię, co wykluczało możliwość korzystania z tego typu urządzeń.
Wprowadzenie tych systemów może być szczególnie korzystne dla osób, które nie mają dostępu do własnego dachu – na przykład mieszkańców bloków czy wynajmujących mieszkania. Warto jednak pamiętać, że ich wydajność jest ograniczona. Klasyczne instalacje dachowe, dzięki większej powierzchni paneli i lepszej orientacji względem słońca, są znacznie bardziej efektywne.
Jak działają zestawy plug & play?
Tego rodzaju systemy składają się zazwyczaj z jednego lub dwóch paneli słonecznych, wbudowanego falownika (konwertującego prąd stały na zmienny) oraz opcjonalnej baterii magazynującej energię. Moc takich zestawów mieści się w przedziale od 300 do 800 W.
Panele można umieścić na balkonie, tarasie, ścianie budynku czy w ogrodzie, dostosowując ich nachylenie do optymalnego kąta padania promieni słonecznych. Po podłączeniu do gniazdka energia zasila domowe urządzenia lub jest magazynowana w akumulatorze.
Czy użytkowanie jest bezpieczne?
Choć na rynku internetowym już od dawna można znaleźć tego rodzaju zestawy, nie wszystkie spełniają normy bezpieczeństwa. Produkty dostępne w sklepach stacjonarnych muszą posiadać oznaczenie CE i europejski certyfikat zgodności, a sprzedawcy są zobowiązani do dostarczania instrukcji dotyczących instalacji i użytkowania.
Jednym z największych zagrożeń jest możliwość przeciążenia domowej sieci elektrycznej, jeśli moc zestawu przekroczy możliwości instalacji. Unia Europejska wprowadziła w tym zakresie ograniczenie do 800 W, jednak w Belgii nie ustalono jeszcze jednoznacznych regulacji w tej kwestii. W praktyce oznacza to, że nic nie stoi na przeszkodzie, by użytkownicy podłączali do różnych gniazdek kilka zestawów jednocześnie, co może prowadzić do przegrzewania się instalacji i ryzyka pożaru.
Dodatkowe zagrożenie wiąże się z samym montażem paneli. W przeciwieństwie do klasycznych systemów dachowych, zestawy plug & play mogą być jedynie oparte o powierzchnię, a w razie silnego wiatru istnieje ryzyko ich przewrócenia lub porwania przez wiatr. Dostępne są wprawdzie systemy mocowań, ale ich skuteczność zależy od precyzji montażu, który leży po stronie użytkownika.
Czy inwestycja się opłaca?
Ceny zestawów plug & play o mocy 800 W (dwa panele) zaczynają się od około 300 euro, choć za lepszej jakości komponenty trzeba zapłacić nawet dwa razy więcej. W optymalnych warunkach roczna produkcja energii może wynosić około 1000 kWh, co daje oszczędności rzędu 300 euro rocznie – pod warunkiem, że cała wyprodukowana energia zostanie zużyta na bieżąco.
W praktyce jednak większość użytkowników zużyje jedynie od 40% do 60% wytworzonej energii. W przypadku przeciętnego gospodarstwa domowego, którego roczne zużycie wynosi około 4500 kWh, oszczędności na rachunkach za prąd mogą wynosić od 10% do 15%.
Czy warto dokupić baterię?
Zestawy można uzupełnić o baterię, która pozwala na magazynowanie niewykorzystanej energii. Może to zwiększyć efektywność systemu, jednak zakup takiego akumulatora wiąże się z dodatkowymi kosztami – za model o pojemności 1,5 kWh trzeba zapłacić co najmniej 1000 euro. Wydłuża to czas zwrotu inwestycji, co sprawia, że zakup baterii może być opłacalny tylko w specyficznych przypadkach.
Regulacje w Belgii
W Walonii użytkownicy zestawów plug & play będą zobowiązani do zgłoszenia instalacji do operatora sieci, co wiąże się z koniecznością montażu inteligentnego licznika. Podobnie jak w przypadku klasycznych instalacji, energia oddana do sieci nie będzie bilansowana przez licznik „kręcący się wstecz”, a jedynie sprzedawana po taryfie za wprowadzanie energii.
We Flandrii nie wprowadzono jeszcze takiego obowiązku, co oznacza, że część instalacji może funkcjonować bez nadzoru. Operator sieci Fluvius zapowiedział jednak, że będzie monitorował poziom energii wprowadzanej do sieci i może nakładać kary na osoby przekraczające ustalone limity.
Jakie znaczenie mają te zmiany dla branży fotowoltaicznej?
Zdaniem ekspertów, wprowadzenie zestawów plug & play może wpłynąć na rynek fotowoltaiki, ale nie zastąpi klasycznych instalacji. Marion Bouchat z organizacji EDORA, zrzeszającej firmy zajmujące się energią odnawialną, uważa, że technologia ta jest przede wszystkim skierowana do osób, które nie mają dostępu do własnego dachu.
Podobne stanowisko prezentuje Walter Brosius z organizacji Techlink, specjalizującej się w technologiach energetycznych. Według niego zestawy plug & play to dobre rozwiązanie dla singli lub osób o niskim zużyciu energii (około 1500 kWh rocznie). Dla gospodarstw domowych zużywających ponad 4000 kWh rocznie bardziej opłacalna pozostaje klasyczna instalacja podłączona do sieci.
Brosius ostrzega jednak przed nieuczciwymi sprzedawcami, którzy mogą oferować przewymiarowane zestawy plug & play. Ponieważ systemy te nie wymagają certyfikacji, mogą stanowić zagrożenie, jeśli domowa instalacja nie jest dostosowana do ich parametrów.
Co jeszcze warto wiedzieć?
Choć montaż takich zestawów jest prosty, użytkownicy powinni pamiętać o kilku istotnych kwestiach:
- W niektórych przypadkach, jeśli instalacja jest widoczna z ulicy, może być wymagane pozwolenie na budowę lub zgoda administracji lokalnej.
- Lokatorzy mieszkań powinni upewnić się, czy nie potrzebują zgody właściciela lub wspólnoty mieszkaniowej.
- Warto poinformować ubezpieczyciela o instalacji, aby uniknąć problemów w razie pożaru lub uszkodzenia paneli przez warunki atmosferyczne.
Zestawy plug & play mogą uczynić energię słoneczną bardziej dostępną, jednak ich skuteczność i bezpieczeństwo będą zależały od odpowiedniego montażu i przestrzegania norm technicznych.
