Osoby niezdolne do pracy z powodu długotrwałej choroby coraz częściej podejmują zatrudnienie w ograniczonym wymiarze lub w dostosowanych warunkach, jednocześnie zachowując prawo do świadczeń. Z najnowszego barometru „Powrót do pracy”, opublikowanego przez Narodowy Instytut Ubezpieczeń Chorobowych i Inwalidzkich (INAMI/RIZIV), wynika, że niemal co szósty pracownik pobierający rentę inwalidzką uzyskał zgodę na łączenie pracy z zasiłkiem. Tendencja ta wpisuje się w szerszą strategię rządu federalnego, którego celem jest powrót 100 tysięcy osób długotrwale niezdolnych do pracy na rynek zatrudnienia do 2030 r.
Dynamiczny wzrost w ciągu pięciu lat
Pod koniec 2024 r. możliwość łączenia pracy z pobieraniem świadczeń dotyczyła 16,9 procent osób długotrwale chorych. Dla porównania, na koniec 2019 r. odsetek ten wynosił 12,9 procent. W liczbach bezwzględnych oznacza to wzrost o ponad 60 procent w ciągu pięciu lat – z nieco ponad 54 tysięcy do prawie 87 tysięcy osób. Częściowo jest to efekt ogólnego wzrostu liczby osób przebywających na długotrwałych zwolnieniach lekarskich, jednak tempo przyznawania zgód na powrót do pracy było niemal trzykrotnie wyższe niż przyrost liczby samych beneficjentów rent inwalidzkich.
Jak działa system łączenia pracy z zasiłkiem
Obowiązujące przepisy umożliwiają stopniowy powrót do aktywności zawodowej pod kontrolą medyczną. Osoby podejmujące pracę w wymiarze nieprzekraczającym jednej piątej etatu zachowują pełną wysokość renty inwalidzkiej. Przy większym zaangażowaniu zawodowym świadczenie jest proporcjonalnie obniżane. Według INAMI/RIZIV takie rozwiązanie stanowi ważny element reintegracji osób długotrwale chorych, pozwalając im na bezpieczne testowanie swoich możliwości zawodowych.
Połowa wraca do pracy na pełen etat
Dane INAMI/RIZIV wskazują, że około połowa osób kończących okres częściowego powrotu do pracy ostatecznie podejmuje zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin. W około 40 procentach przypadków dochodzi jednak do ponownego przejścia na status całkowitej niezdolności do pracy. Pozostała część osób trafia na bezrobocie, przechodzi na emeryturę lub traci prawo do świadczeń z innych przyczyn.
Największy wzrost wśród starszych pracowników
Największy wzrost liczby osób łączących pracę z zasiłkiem odnotowano wśród pracowników powyżej 55. roku życia oraz we Flandrii. Widoczne są także istotne różnice zależne od rodzaju schorzenia. Ponad 27 procent osób pobierających rentę inwalidzką z powodu choroby nowotworowej podejmuje pracę w ograniczonym zakresie, podczas gdy w przypadku zaburzeń psychicznych odsetek ten jest wyraźnie niższy.
Ekspert: kluczowe jest wsparcie pracodawcy
Lode Godderis, profesor medycyny pracy na Katolickim Uniwersytecie w Leuven i dyrektor generalny firmy IDEWE, podkreśla, że po długiej nieobecności nagły powrót do pracy na pełen etat bywa zbyt obciążający. Częściowe podjęcie pracy może być skutecznym etapem przejściowym, pod warunkiem że towarzyszy mu realne wsparcie w dążeniu do pełnej aktywności zawodowej. Jego zdaniem rola pracodawcy jest w tym procesie kluczowa, zwłaszcza w przypadku schorzeń trudnych do jednoznacznej oceny, takich jak problemy natury psychicznej.
Rządowy cel: 100 tysięcy osób do 2030 roku
Reintegracja osób długotrwale niezdolnych do pracy pozostaje jednym z priorytetów rządu federalnego premiera Barta De Wevera. Do 2030 r. władze planują przywrócić na rynek pracy 100 tysięcy osób z tej grupy. Pod koniec 2024 r. ponad 514 tysięcy pracowników najemnych przebywało na zwolnieniu lekarskim trwającym dłużej niż rok, co wiązało się z wypłatą świadczeń przekraczających 9,5 mld euro. Dane te dotyczą wyłącznie pracowników zatrudnionych na umowę o pracę i nie obejmują osób samozatrudnionych ani urzędników.
