Bruksela wzbogaciła listę chronionych obiektów o kolejny charakterystyczny punkt na mapie miasta. Dworzec Północny – Gare du Nord, jedna z głównych bram wjazdowych do stolicy Belgii, w piątek otrzymał status zabytku wpisanego na listę ochrony dziedzictwa regionalnego. Decyzję ogłosiła Ans Persoons, brukselska sekretarz stanu ds. urbanistyki i dziedzictwa kulturowego.
Architektoniczny symbol powojennego modernizmu
Budynek, którego budowa trwała od 1938 do 1956 roku, jest reprezentatywnym przykładem powojennego modernizmu. Za projekt odpowiadali architekci Paul i Jacques Saintenoy oraz Jean Hendrickx-Van den Bosch, nadając obiektowi wyrazistą formę inspirowaną klasycznymi założeniami architektonicznymi.
Dworzec wyróżnia się surową symetrią i masywną bryłą, co nadaje mu monumentalny charakter. Choć obiekt był wielokrotnie modernizowany, aby dostosować go do współczesnych potrzeb transportu kolejowego i rosnącej liczby pasażerów, zachował swój pierwotny modernistyczny wyraz.
Zakres ochrony konserwatorskiej
Nowo przyznana ochrona obejmuje sześć kluczowych elementów architektonicznych o szczególnej wartości historycznej i estetycznej. Wśród nich znajduje się charakterystyczna wieża zegarowa, będąca od dziesięcioleci jednym z najbardziej rozpoznawalnych punktów orientacyjnych w północnej części Brukseli.
Ochroną objęto także elewacje z naturalnego kamienia i beżowej cegły, konstrukcje dachowe oraz reprezentacyjną halę główną – salle des pas perdus, przez którą codziennie przechodzą tysiące podróżnych. Pod ochroną znalazło się również pomieszczenie dawnego muzeum kolei wraz z antresolą, klatkami schodowymi i biurami na trzecim piętrze – przestrzenie zachowujące oryginalne detale z okresu powstania budynku.
Ostatni element objęty ochroną to siedem peronów wraz z ich charakterystycznymi zadaszeniami, ławkami, zegarami, budkami i wiatami, które współtworzą historyczną atmosferę dworca.
Kontrowersje wokół modernizacji wyposażenia
Decyzja o objęciu ochroną części obiektu została podjęta w kontekście wcześniejszych sporów dotyczących modernizacji dworca. W przeszłości SNCB/NMBS wymieniła część oryginalnych drewnianych ławek na nowoczesne metalowe siedzenia, co spotkało się z krytyką miłośników architektury i pasażerów ceniących autentyczny charakter przestrzeni.
Po pojawieniu się negatywnych reakcji część oryginalnych mebli pozostawiono, co było formą kompromisu między modernizacją a zachowaniem elementów historycznych. Spór uwidocznił napięcie między potrzebą unowocześniania infrastruktury a ochroną wartości zabytkowych, które teraz zostało sformalizowane w ramach regionalnej ochrony konserwatorskiej.
Ochrona nie blokuje rozwoju infrastruktury
Gabinet Ans Persoons podkreśla, że wpis na listę dziedzictwa nie oznacza zamrożenia dworca. SNCB/NMBS będzie mogła nadal prowadzić prace modernizacyjne niezbędne dla funkcjonowania współczesnego węzła transportowego.
Możliwe jest instalowanie schodów ruchomych i wind, ekranów informacyjnych czy systemów nagłośnienia. Warunkiem każdej modernizacji jest jednak poszanowanie wartości zabytkowych – prace ingerujące w chronione elementy będą wymagały konsultacji z odpowiednimi służbami konserwatorskimi i muszą być prowadzone tak, by minimalizować wpływ na historyczną tkankę obiektu.
Takie podejście ma umożliwić pogodzenie dwóch kluczowych celów: ochrony architektonicznego dziedzictwa Brukseli oraz zapewnienia mieszkańcom Belgii i podróżnym nowoczesnej, funkcjonalnej infrastruktury kolejowej zgodnej ze standardami XXI wieku.
Reakcja narodowego przewoźnika
SNCB/NMBS poinformowała, że analizuje konsekwencje decyzji władz regionalnych. Przewoźnik stoi przed wyzwaniem połączenia potrzeb dalszej modernizacji jednego z najważniejszych węzłów kolejowych kraju z wymogami wynikającymi z ochrony konserwatorskiej.
Dworzec Północny obsługuje rocznie miliony pasażerów i jest kluczowym punktem połączeń krajowych oraz międzynarodowych. Linie łączące Brukselę z innymi miastami Belgii i państw ościennych przebiegają właśnie przez ten obiekt, co czyni go strategicznym elementem sieci kolejowej.
Miejsce Dworca Północnego w dziedzictwie Brukseli
Wpisanie Gare du Nord na listę zabytków regionalnych wpisuje się w politykę Regionu Stołecznego Brukseli, która zakłada zachowanie najważniejszych obiektów odzwierciedlających kolejne etapy rozwoju miasta. Bruksela, będąca stolicą Belgii i de facto stolicą Unii Europejskiej, charakteryzuje się bogactwem stylów architektonicznych – od secesji po modernizm.
Dworzec Północny reprezentuje okres powojennej odbudowy i modernizacji, kiedy Bruksela przekształcała się w dynamiczną metropolię europejską. Ochrona budynku pozwoli przyszłym pokoleniom mieszkańców Brukseli doświadczyć tej warstwy historii miasta w jej oryginalnej formie architektonicznej.
