Rząd federalny zdecydował, że okresy długotrwałej choroby będą w pełni zaliczane jako tzw. okresy zrównane przy obliczaniu kar za wcześniejsze przejście na emeryturę. To kolejny element finalizowanej reformy emerytalnej, obok już włączonych okresów opieki, urlopu macierzyńskiego i czasowego bezrobocia. Jednocześnie złagodzono wymogi dotyczące pierwszego roku kariery zawodowej. Porozumienie osiągnięto w niedzielę w nocy, równolegle z uzgodnieniem wieloletnich ram budżetowych.
Po zatwierdzeniu reformy emerytalnej w drugim czytaniu projekt trafi do Rady Stanu, a następnie ponownie pod obrady rządu. To kluczowy etap procesu legislacyjnego, który przybliża reformę do ostatecznego wdrożenia.
Założenia reformy emerytalnej bez podnoszenia wieku
Reforma przygotowana przez rząd Barta De Wevera nie zmienia ustawowego wieku emerytalnego. Pozostaje on na poziomie 66 lat, a od 2030 roku wzrośnie do 67 lat, zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami. Utrzymana zostanie również możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę. Jednak osoby, które mają zbyt mało faktycznie przepracowanych lat w okresie bezpośrednio poprzedzającym emeryturę, w przyszłości otrzymają niższe świadczenia.
Aby zróżnicowanie wysokości świadczeń było możliwe, rząd wprowadza system kar i bonusów. Dłuższa aktywność zawodowa oznaczać będzie wyższe świadczenia, natomiast krótsza – niższe. Minister ds. emerytur Jan Jambon (N-VA) określił reformę jako „logiczny, sprawiedliwy i społecznie odpowiedzialny system, który zapewni długoterminową stabilność finansową dla naszych dzieci i wnuków”.
Reforma była częścią tzw. Porozumienia Letniego. Jednak część elementów – w tym zasady dotyczące okresów zrównanych – została powiązana z negocjacjami budżetowymi i doprecyzowana dopiero teraz.
Presja na uwzględnienie długotrwałej choroby
Partie CD&V, Vooruit i Les Engagés zabiegały o to, aby długotrwała choroba była traktowana tak samo jak okresy faktycznej pracy. Ostateczne porozumienie osiągnięte w niedzielę oznacza, że osoby długotrwale niezdolne do wykonywania pracy nie zostaną ukarane obniżeniem świadczenia przy wcześniejszej emeryturze, jeśli spełnią pozostałe warunki.
Długotrwała choroba w belgijskim systemie ubezpieczeń społecznych obejmuje okres niezdolności do pracy trwający ponad rok. Dotąd nie było jasne, czy reformowany system uzna te okresy za równoważne aktywności zawodowej. Teraz potwierdzono, że będą one liczone w pełnym wymiarze.
Złagodzenie zasady 156 dni dla pierwszego roku kariery
Kolejną istotną zmianą jest złagodzenie zasady 156 dni pracy w pierwszym roku kariery zawodowej. Aby uzyskać prawo do wcześniejszej emerytury po 42 latach aktywności, pracownik musi mieć co najmniej 35 lat pracy w wymiarze minimum pół etatu (156 dni rocznie) i łącznie 7020 dni zatrudnienia.
W pierwszym roku kariery wymóg 156 dni zostaje zniesiony. Wystarczy 104 dni pracy, aby rok został zaliczony. Zmiana wynika z faktu, że wiele osób rozpoczyna pracę w trakcie roku kalendarzowego – po ukończeniu studiów, staży lub szkoleń – i nie ma możliwości osiągnięcia pełnych 156 dni.
To rozwiązanie ułatwi zaliczenie pierwszego roku osobom rozpoczynającym pracę w różnych momentach roku, a także tym, którzy łączyli naukę z pracą.
Dodatkowa elastyczność w trakcie kariery
Jak poinformował wicepremier Maxime Prévot (Les Engagés), rząd pracuje również nad mechanizmem stworzenia „puli dni”, które mogłyby zostać wykorzystane jako bufor w latach, w których pracownikom zabraknie niewielkiej liczby dni do spełnienia wymogu 156 dni.
Mechanizm ten miałby umożliwić skompensowanie krótkotrwałych przerw w aktywności zawodowej spowodowanych np. chorobą, urlopem bezpłatnym lub innymi nieoczekiwanymi okolicznościami. Szczegółowe rozwiązania będą przedmiotem dalszych prac.
Kontekst społeczny i polityczny reformy
Reforma emerytalna jest jednym z kluczowych elementów programu rządu koalicji Arizona. Partie o bardziej socjalnym profilu – CD&V, Vooruit i Les Engagés – dążyły do uwzględnienia sytuacji życiowych niezależnych od pracowników, które wpływają na długość kariery. Włączenie długotrwałej choroby do okresów zrównanych świadczy o próbie zbalansowania odpowiedzialności fiskalnej z zasadą społecznej sprawiedliwości.
Celem reformy jest zachęcanie do dłuższej pracy, ale jednocześnie unikanie karania osób, które – z przyczyn niezależnych od siebie – musiały przerwać aktywność zawodową. W kontekście starzejącego się społeczeństwa Belgii i rosnącej liczby emerytów względem liczby pracujących reforma ma zapewnić finansową stabilność systemu i utrzymanie realnej wartości świadczeń w kolejnych dekadach.
