Partia Les Engagés rusza z inicjatywą przeciwko potencjalnemu wejściu Shein na belgijski rynek stacjonarny. Chińska marka ultra fast fashion, która niedawno otworzyła pierwszy sklep w Paryżu, może nie być mile widziana w stolicy Belgii – przynajmniej dopóki nie zacznie przestrzegać europejskich norm. Centrowe ugrupowanie zapowiada działania na poziomie europejskim, federalnym i regionalnym, aby spowolnić ekspansję firmy.
Przedstawiciele Les Engagés podkreślają, że nie chodzi o moralizowanie, lecz o podnoszenie świadomości. Inicjatywa pojawia się w momencie, gdy Shein – dotąd głównie internetowy gigant – zaczyna testować sklepy stacjonarne. We Francji entuzjazm związany z otwarciem sklepu w Paryżu szybko osłabł z powodu kontrowersji wokół praktyk firmy.
Opłata celna jako narzędzie kontroli
Les Engagés wykorzystują tydzień Black Friday, by promować odpowiedzialną konsumpcję i zaprezentować propozycje legislacyjne. Yvan Verougstraete, przewodniczący partii i eurodeputowany, tłumaczy pierwszą z nich: „Wprowadzamy opłatę w wysokości dwóch euro – to nie jest podatek – na wszystkie paczki spoza UE”. Środki miałyby finansować kontrole celne i jakościowe.
Skala problemu jest olbrzymia. Do lotniska w Bierset każdego dnia trafia około czterech milionów paczek. Ich skrupulatna kontrola generowałaby gigantyczne koszty, dlatego obecnie wiele przesyłek nie przechodzi żadnych szczegółowych kontroli.
Verougstraete zaznacza, że do Europy trafiają produkty niezgodne z normami środowiskowymi i społecznymi, a także zaniżające podatki. „Obecnie produkty o wartości poniżej 150 euro są zwolnione z ceł. Proponujemy znieść tę granicę i wprowadzić 10-procentowy podatek. Do tego VAT musi być poprawnie odprowadzany”.
Kontrowersyjne produkty w ofercie Shein
Problem dotyczy nie tylko kwestii podatkowych, ale również bezpieczeństwa konsumentów. Przewodniczący Les Engagés przypomniał o niedawnej aferze związanej z lalkami o charakterze pedofilskim sprzedawanymi na Shein. W sieci dostępne są także niebezpieczne przedmioty czy zabawki zawierające szkodliwe substancje lub drobne elementy stwarzające ryzyko zadławienia.
„Europa reguluje, ale egzekwuje zbyt słabo” – ocenia Verougstraete. Jego zdaniem konieczne są szybkie i surowe sankcje: „Musimy być w stanie powiedzieć Shein: jeśli nie kontrolujecie jakości swoich produktów, zamykamy waszą stronę”.
Strategia w Brukseli: opóźnić wejście Shein
Na poziomie Regionalnym Les Engagés również podejmują działania, by powstrzymać ekspansję ultra fast fashion. „Ich wpływ na środowisko jest ogromny” – podkreśla Mounir Laarissi, poseł do Parlamentu Regionu Stołecznego Brukseli, który złoży w tym tygodniu stosowną rezolucję.
Problem nie dotyczy wyłącznie Shein – także inne marki produkują w szybkim cyklu, generując duże ilości odpadów tekstylnych. Organizacje zajmujące się recyklingiem tekstyliów, takie jak Oxfam, Terre czy Les Petits Riens, są przeciążone. „Ponad 70 procent sortowanych tekstyliów jest dziś spalanych” – ostrzega Laarissi.
Brukselska strategia nie polega na zakazaniu otwarcia sklepu, lecz na jego maksymalnym opóźnieniu – tak, by dotrwać do 2028 roku, kiedy na poziomie UE ma wejść w życie rozszerzona odpowiedzialność producenta (REP) dla sektora tekstylnego.
Rozszerzona odpowiedzialność producenta jako rozwiązanie systemowe
System REP zobowiąże producentów tekstyliów do dbania o cały cykl życia produktu, łącznie z recyklingiem. „Trzeba brać pod uwagę jakość materiałów” – mówi Laarissi. Niskiej jakości ubrania trudno poddać recyklingowi, przez co ogromne ilości trafiają do spalarni.
REP ma zmienić model funkcjonowania branży, przenosząc część kosztów na dużych producentów, którzy wytwarzają masowe ilości taniej odzieży. Obecnie koszty utylizacji ponoszą organizacje społeczne i system gospodarki odpadami.
„Istnieje także ryzyko dumpingu, bo firmy takie jak Shein praktycznie nie przestrzegają przepisów” – komentuje Verougstraete. Bruksela ma narzędzia pozwalające spowalniać ekspansję Shein, choć Les Engagés podkreślają, że nie wymierzają działań w jedną markę – „Shein jest symbolem”.
Black Friday okazją do edukacji konsumentów
W tygodniu Black Friday partia prowadzi kampanię edukacyjną dotyczącą odpowiedzialnych zakupów. „Shein i inne firmy będą bombardować promocjami” – mówi rzeczniczka Marine Lambrecht. Les Engagés poruszają codziennie inny temat: naprawialność produktów, etyczny handel, rynek wtórny.
Partia stawia na pozytywny przekaz, zamiast potępiania konsumentów czy samego Black Friday.
Shein jako symbol problemów ultra fast fashion
Inicjatywa Les Engagés wpisuje się w europejską debatę o skutkach ultra fast fashion. Model oparty na ekstremalnie taniej produkcji i błyskawicznych kolekcjach prowadzi do gwałtownego wzrostu odpadów tekstylnych i zwiększa wpływ branży na środowisko. W krajach rozwiniętych konsumenci kupują dziś o 60 procent więcej ubrań niż 15 lat temu, a jednocześnie noszą je coraz krócej.
Organizacje charytatywne i recyklingowe w Belgii otrzymują rosnące ilości taniej odzieży, której nie da się ponownie sprzedać ani przetworzyć. To zagraża całemu sektorowi, który przez dziesięciolecia opierał się na obiegu wysokiej jakości tekstyliów.
Działania Les Engagés pokazują, że kwestia ultra fast fashion staje się tematem politycznym na wielu poziomach – od kontroli handlu przez regulacje środowiskowe po planowanie przestrzenne. Skuteczność tych inicjatyw okaże się dopiero w kolejnych latach.
