Belgijski Urząd Ochrony Danych, instytucja odpowiedzialna za nadzór nad przepisami dotyczącymi prywatności, rozpoczął analizę kamer instalowanych w niektórych terminalach płatniczych używanych w sklepach i lokalach gastronomicznych. Dyrektor Koen Gorissen potwierdził te informacje w programie „WinWin” na antenie Radio 2. Program ujawnił, że przedsiębiorcy mogą nagrywać klientów oraz ich karty płatnicze bez ich wiedzy, co budzi poważne wątpliwości dotyczące ochrony prywatności.
Sprawę nagłośnił konsumencki program VRT „WinWin”, prowadzony przez Xaviera Taveirne’a, który regularnie prezentuje praktyczne porady dla osób szukających oszczędności w codziennych wydatkach. Odkrycie dotyczące kamer w terminalach wywołało ostrą dyskusję na temat bezpieczeństwa danych konsumentów podczas zwykłych płatności.
Jak działają terminale z wbudowanymi kamerami
Urząd Ochrony Danych zwraca szczególną uwagę na terminale wyposażone w kamery. W niektórych urządzeniach używanych w sklepach, supermarketach i lokalach gastronomicznych zamontowano co najmniej jedną kamerę. CCV, firma dystrybuująca terminale, wyjaśnia, że kamera służy m.in. do skanowania kart lojalnościowych i kodów QR.
„Ta kamera pozwala odczytywać kody kreskowe lub kody QR z kart klienta. Korzystają z niej również kurierzy do skanowania paczek. Dzięki temu przedsiębiorca ma urządzenie wielofunkcyjne, które wykonuje więcej zadań niż samo przetwarzanie płatności” – tłumaczy Mathieu Derrez z CCV.
Worldline, kolejny duży dystrybutor terminali, poinformował, że nowa generacja ich urządzeń także będzie wyposażona w kamery i wkrótce trafi na rynek.
Łatwość rejestrowania obrazu budzi niepokój
CCV podkreśla, że kamery są bezpieczne, a ich funkcja pozostaje domyślnie wyłączona. Uruchamia ją dopiero przedsiębiorca. „Mogę zagwarantować, że to bezpieczne” – zapewnia przedstawiciel firmy.
Jednak informacje zebrane przez redakcję „WinWin” zaprzeczają tym deklaracjom. Kilku przedsiębiorców przekazało, że mogą robić zdjęcia i nagrywać wideo za pomocą terminala bez jakichkolwiek modyfikacji ustawień. „Nagrania zapisują się na urządzeniu jak w smartfonie. Można je później przenieść na telefon lub komputer. Teoretycznie można by nagrywać klientów i dane ich kart bankowych” – mówi Filip, właściciel lokalu gastronomicznego.
Odkrycie to stoi w sprzeczności z zapewnieniami producentów i rodzi pytania o realne zabezpieczenia urządzeń.
Stanowisko Urzędu Ochrony Danych
Koen Gorissen przyznaje, że sam nie wiedział o istnieniu terminali z kamerami. „Sam fakt ich obecności rodzi poważne pytania” – podkreśla.
„Zawsze pytamy: po co jest kamera? Jeśli nie ma jasnej funkcji ani wartości dodanej, jej obecność jest nieuzasadniona” – wyjaśnia Gorissen. Dodaje, że ryzyko jest realne: „Jeśli klient trzyma kartę nad terminalem, a kamera działa, przedsiębiorca może odczytać dane karty i użyć ich w nieuprawniony sposób. To nie może być intencją systemu”.
Wymagania prawne i zasada minimalizacji danych
Przepisy o ochronie danych zobowiązują przedsiębiorców do wykazania, że korzystanie z urządzenia jest konieczne i że nie istnieje mniej inwazyjny sposób osiągnięcia celu, np. skanowania karty bez funkcji wideo.
Jeśli kamera jest używana, urządzenie powinno sygnalizować to klientowi – choćby poprzez lampkę. Obecnie takie rozwiązania nie są wdrożone.
W przypadku nagrywania osób przedsiębiorca musi także wyraźnie poinformować o tym klientów, a kamera powinna dawać się fizycznie wyłączyć, np. poprzez prostą osłonę przesuwaną jak w kamerach internetowych.
Urząd podejmuje działania
„Teraz, gdy wiemy o tej sytuacji, zajmiemy się nią wewnętrznie. Musimy sprawdzić, jak działają te kamery i czy naruszają przepisy dotyczące prywatności i bezpieczeństwa” – zapowiada Gorissen.
Sprawa pokazuje, jak nowe technologie w handlu mogą nieoczekiwanie wchodzić w konflikt z prawem konsumentów do prywatności. Dla osób mieszkających w Belgii oznacza to konieczność większej czujności przy korzystaniu z terminali płatniczych. Urząd Ochrony Danych zbada teraz, czy obecne rozwiązania spełniają wymogi prawne i czy konsumenci są odpowiednio chronieni przed nadużyciami.
