Władze Turnhout wraz z lokalnym CPAS/OCMW przygotowują się na przyjęcie setek osób, które od stycznia 2026 r. stracą prawo do zasiłku dla bezrobotnych w wyniku reformy systemu wsparcia społecznego. W mieście szacuje się, że pomoc będzie musiało rozważyć około 400 mieszkańców – wielu z nich wciąż nie zdaje sobie sprawy ze zbliżających się zmian lub błędnie zakłada, że automatycznie będzie im przysługiwał dochód z integracji społecznej.
Organizowane przez CPAS/OCMW sesje informacyjne mają przygotować osoby dotknięte reformą na nową sytuację i wyjaśnić, kto faktycznie będzie mógł liczyć na wsparcie, a kto będzie musiał szukać alternatywnych rozwiązań. Turnhout nie jest wyjątkiem – podobne wyzwania stoją obecnie przed wieloma belgijskimi gminami.
Etapowe wycofywanie zasiłków od stycznia
Od 1 stycznia 2026 r. osoby bezrobotne od ponad dwóch lat stopniowo zaczną tracić prawo do świadczeń. Proces będzie przebiegał falami, zaczynając od osób pozostających poza rynkiem pracy przez ponad 20 lat.
„Wielu ludzi myśli, że stanowią wyjątek i nie stracą swojego zasiłku. Często mają jeszcze zwolnienie lekarskie lub wykonują prace na rzecz dzielnicy, ale oni również zostaną objęci reformą” – podkreśla radna ds. spraw społecznych Kelly Verheyen (Vooruit).
Zamieszanie pogłębia fakt, że wiele osób błędnie interpretuje pismo otrzymane z ONEM/RVA (Office de l’Emploi/Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening). „Organizujemy różne sesje informacyjne, aby właściwie przyjąć wszystkich zainteresowanych i rzetelnie ich poinformować” – dodaje Verheyen.
Pierwsze spotkania ujawniają skalę dezinformacji
Hans Wicke, koordynator CPAS/OCMW w Turnhout, prowadzi sesje informacyjne dla osób potencjalnie dotkniętych reformą. „Na pierwsze spotkanie przyszły 22 osoby. To mniej, niż się spodziewaliśmy, ale mieliśmy czas, by dokładnie omówić wszystkie pytania” – mówi.
Podczas spotkań okazuje się, że wiele osób jest zaskoczonych faktem, że reforma dotyczy również ich. „Niektórzy są w szoku. Kilku osobom musieliśmy już powiedzieć, że nie mają prawa do dochodu z integracji społecznej i będą musiały szukać innego rozwiązania” – dodaje Wicke.
Specjalny zespół do obsługi napływu wniosków
Miasto tworzy dodatkowy pięcioosobowy zespół w strukturze CPAS/OCMW, który będzie zajmował się wyłącznie sprawami osób tracących zasiłek. „Sprawdzą, kto spełnia warunki dochodu z integracji społecznej i komu możemy towarzyszyć w powrocie na rynek pracy” – wyjaśnia Verheyen.
Obecnie około 700 mieszkańców Turnhout już korzysta z dochodu z integracji społecznej. Gdyby wszyscy tracący zasiłek również mieli do niego prawo, obciążenie działu socjalnego niemal by się podwoiło. Stąd decyzja o wzmocnieniu zasobów kadrowych i usprawnieniu procedur.
Turnhout skróciło w ostatnich latach czas rozpatrywania wniosków, co – jak podkreśla Verheyen – pozwala szybciej i skuteczniej wspierać mieszkańców. „Naszym celem jest doprowadzenie ludzi do samodzielności i uniezależnienia ich od CPAS/OCMW”.
Kto faktycznie otrzyma wsparcie CPAS/OCMW
Nie każdy, kto straci prawo do zasiłku dla bezrobotnych, otrzyma dochód z integracji społecznej. CPAS/OCMW ocenia sytuację całego gospodarstwa domowego, uwzględniając dochody wszystkich wspólnie mieszkających osób.
Osoba samotna może otrzymać wsparcie, jeśli jej dochody nie przekraczają określonego progu. W przypadku par lub osób mieszkających z rodziną – brane są pod uwagę dochody wszystkich współmieszkańców. W efekcie część osób nie będzie mogła skorzystać z pomocy, jeśli pozostałe osoby w gospodarstwie domowym osiągają wystarczające dochody.
Wyzwania aktywizacji zawodowej długotrwale bezrobotnych
Powrót na rynek pracy po wielu latach przerwy jest dużym wyzwaniem. „Z pewnością część osób uda się poprowadzić, ale w przypadku ludzi pozostających bez pracy przez ponad 20 lat często w tle są dodatkowe problemy zdrowotne, społeczne lub psychologiczne” – zauważa Verheyen.
Miasto dysponuje dwuletnim programem intensywnego wsparcia bezpośrednio w miejscu pracy, który – jak przekazuje radna – przynosi dobre rezultaty. „Teraz rząd skrócił go do jednego roku. Uważamy, że to za mało i będziemy analizować możliwość dodania własnego etapu przygotowawczego”.
Przygotowania na styczniową falę wniosków
CPAS/OCMW spodziewa się wyraźnego wzrostu liczby zgłoszeń w styczniu. „Nie chcemy czekać do ostatniej chwili, żeby informować ludzi. Wielu nie wie, że reforma dotyczy także ich” – podkreśla Wicke.
Choć nie wiadomo, ile osób faktycznie zgłosi się po pomoc, władze zachowują spokój. „To trochę wróżenie z fusów, ale mamy doświadczenie i zaufanie do naszego zespołu” – mówi Verheyen. „Przeszliśmy już przez wiele kryzysów, w tym kryzys covidowy. Jesteśmy przygotowani”.
Szerszy kontekst reformy
Reforma ma ograniczyć długotrwałe pobieranie zasiłków i zwiększyć aktywizację zawodową. Zwolennicy zmian przekonują, że więcej osób wróci do pracy, a obciążenia budżetowe spadną.
Krytycy zwracają uwagę, że szczególnie narażone na marginalizację są osoby o niskich kwalifikacjach, starsi bezrobotni i osoby z problemami zdrowotnymi, które mimo chęci nie zawsze są w stanie znaleźć zatrudnienie. Przeniesienie części odpowiedzialności z poziomu federalnego na poziom lokalny dodatkowo obciąża budżety gmin.
Najbliższa sesja informacyjna w Turnhout odbędzie się w czwartek 27 listopada w godzinach 10:00–12:00 w siedzibie CPAS/OCMW Turnhout. Władze zachęcają do udziału wszystkie osoby, które otrzymały zawiadomienia od ONEM/RVA – nawet jeśli uważają, że reforma ich nie dotyczy.
