Po spektakularnym włamaniu do Luwru, podczas którego skradziono klejnoty koronne Francji, minister ds. Polityki Naukowej Vanessa Matz zwróciła się o przeprowadzenie audytu Trybunału Obrachunkowego w sprawie bezpieczeństwa belgijskich muzeów federalnych. Zapowiedziała również zacieśnienie współpracy między instytucjami kultury a organami ścigania, by skuteczniej chronić dziedzictwo narodowe.
Minister Matz ogłosiła swoje decyzje po nadzwyczajnym spotkaniu zorganizowanym w następstwie włamania do Luwru, do którego doszło 19 października. W biały dzień przestępcy wynieśli z muzeum biżuterię i klejnoty koronne Francji, co wywołało w całej Europie debatę o standardach zabezpieczeń w instytucjach kulturalnych.
Spotkanie z udziałem kluczowych instytucji
W spotkaniu zorganizowanym w Brukseli uczestniczyli dyrektorzy generalni najważniejszych muzeów federalnych – Biblioteki Królewskiej, Królewskich Muzeów Sztuk Pięknych, Królewskich Muzeów Sztuki i Historii, Królewskiego Instytutu Nauk Przyrodniczych oraz Królewskiego Muzeum Afryki Środkowej.
Obecni byli również przedstawiciele Królewskiego Instytutu Dziedzictwa Artystycznego (IRPA), gubernator ds. zarządzania kryzysowego Regionu Stołecznego Brukseli, policji federalnej i lokalnej, Belspo (Federalnej Służby ds. Polityki Naukowej) oraz Zarządu Budynków.
Audyt Trybunału Obrachunkowego jako priorytet
Minister zapowiedziała, że „zwróci się do Parlamentu o wystąpienie do Trybunału Obrachunkowego” z wnioskiem o audyt tematyczny dotyczący bezpieczeństwa muzeów federalnych. Celem ma być ocena skuteczności obecnych procedur i zasad finansowania systemów ochrony.
Równolegle planowane są regularne spotkania instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo oraz ćwiczenia symulujące sytuacje kryzysowe. Rolę centralnego punktu kontaktowego w zakresie zarządzania ryzykiem i reagowania w razie zagrożeń ma pełnić IRPA.
Proaktywne podejście do ochrony zbiorów
„Chcemy przyjąć proaktywne podejście do bezpieczeństwa muzeów federalnych” – podkreśla Vanessa Matz. Włamanie do Luwru ujawniło, że nawet najbardziej prestiżowe instytucje mogą być podatne na atak.
Szczególne zaniepokojenie wzbudził fakt, że kradzież dokonana została w biały dzień, a według francuskich mediów system monitoringu w muzeum zabezpieczony był wyjątkowo łatwym hasłem, co mogło ułatwić przestępcom przygotowanie operacji.
Ochrona dziedzictwa kulturowego – równowaga między dostępnością a bezpieczeństwem
Zapewnienie bezpieczeństwa zbiorów to wyzwanie, które wymaga znalezienia równowagi między otwartością instytucji a ochroną bezcennych kolekcji. Muzea mają obowiązek udostępniać swoje zbiory społeczeństwu, ale muszą też chronić je przed kradzieżą, uszkodzeniem czy zniszczeniem.
Belgijskie muzea federalne przechowują dzieła o znaczeniu światowym: Królewskie Muzea Sztuk Pięknych prezentują obrazy dawnych mistrzów flamandzkich, Królewskie Muzea Sztuki i Historii posiadają zbiory archeologiczne z różnych kontynentów, a Muzeum Afryki Środkowej – wyjątkowe kolekcje etnograficzne i przyrodnicze.
Współpraca między instytucjami
Wzmocnienie koordynacji między instytucjami kultury a służbami bezpieczeństwa uznano za kluczowe. Regularna wymiana informacji o zagrożeniach, wspólne szkolenia i jednolite protokoły reagowania mają zwiększyć poziom ochrony.
Wyznaczenie IRPA jako punktu kontaktowego ma usprawnić komunikację między światem muzealnym a służbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo, ponieważ instytut dysponuje zarówno zapleczem naukowym, jak i doświadczeniem w ochronie dzieł sztuki.
Europejski wymiar problemu
Belgijska inicjatywa wpisuje się w szerszy europejski trend wzmacniania bezpieczeństwa instytucji kulturalnych po serii głośnych kradzieży w ostatnich latach. Włamanie do Luwru przypomniało, że żadna placówka nie jest całkowicie odporna na ryzyko, a przestępczość zorganizowana coraz częściej wykorzystuje nowe technologie.
Planowany audyt Trybunału Obrachunkowego i wzmocnienie współpracy między instytucjami mogą stać się wzorem dla innych krajów, które mierzą się z podobnymi wyzwaniami. Ich skuteczność zależeć będzie jednak od konsekwentnego wdrażania zaleceń i zapewnienia odpowiednich środków finansowych na modernizację systemów ochrony.
