Belgijski minister spraw zagranicznych Maxime Prévot oraz towarzysząca mu delegacja parlamentarna dotarli w niedzielę 10 listopada 2025 r. do kolumbijskiego miasta Santa Marta z 24-godzinnym opóźnieniem wobec pierwotnego planu. Powodem była awaria samolotu rządowego Falcon, który musiał awaryjnie lądować na wyspie Sint Maarten po wykryciu problemów z silnikiem. Incydent ponownie zwrócił uwagę na problemy techniczne belgijskiej floty rządowej, od dawna budzącej kontrowersje i podważającej wizerunek kraju na arenie międzynarodowej.
Awaryjne lądowanie w drodze na szczyt
Delegacja belgijska, w skład której oprócz ministra Prévota weszli posłowie Els Van Hoof (CD&V), Michel De Maegd (MR), Kathleen Depoorter (N-VA) i Christophe Lacroix (PS), wyruszyła w sobotę rano z bazy wojskowej w Melsbroek. Wkrótce po starcie, nad terytorium Wielkiej Brytanii, załoga wykryła usterkę systemu paliwowego i była zmuszona zawrócić do Belgii.
Po kilku godzinach napraw Falcon ponownie wystartował w kierunku Ameryki Południowej. Jednak w pobliżu Karaibów pilot ponownie zgłosił awarię – tym razem silnika – i podjął decyzję o awaryjnym lądowaniu na Sint Maarten. Delegacja spędziła noc na wyspie, oczekując na samolot zastępczy.
W niedzielę belgijskie Ministerstwo Obrony Narodowej wysłało Gulfstreama 5, który przewiózł delegację do Santa Marta. Minister Prévot i parlamentarzyści wylądowali tam o 17:15 czasu lokalnego, co potwierdziła agencja Belga.
Utrudnienia podczas szczytu UE–CELAC
Opóźnienie o 24 godziny spowodowało, że belgijski minister nie zdążył na część obrad szczytu UE–CELAC i nie pojawił się na oficjalnym zdjęciu uczestników. Z punktu widzenia protokołu dyplomatycznego była to istotna strata wizerunkowa.
Mimo trudności Prévot dotarł jednak na czas, by wystąpić podczas sesji plenarnej i przeprowadzić zaplanowane rozmowy dwustronne. Dzięki elastyczności organizatorów część spotkań przełożono na późniejsze godziny. Minister spotkał się m.in. z prezydentem Brazylii Lulą da Silvą, przedstawicielami Peru, Jamajki, Gwatemali i Urugwaju, a także z przewodniczącym Rady Europejskiej Antonio Costą. Jak podkreślił, rozmowy były „bardzo owocne”, a mimo skróconego programu udało się osiągnąć główne cele wizyty.
Belgijsko–kostarykańskie porozumienie
Jednym z najważniejszych efektów udziału belgijskiej delegacji w szczycie było podpisanie protokołu porozumienia z Kostaryką. Dokument zakłada zacieśnienie współpracy dyplomatycznej, zwłaszcza w zakresie wymiany informacji i zwalczania przestępczości transnarodowej.
Minister Prévot zwrócił uwagę, że Kostaryka odgrywa istotną rolę w globalnym łańcuchu przemytu narkotyków – znaczne ilości substancji trafiają z jej portów do Belgii, głównie przez Antwerpię. Wzmocnienie współpracy z tym krajem ma więc bezpośrednie znaczenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego Belgii.
Podczas szczytu minister promował również belgijską kandydaturę na siedzibę sekretariatu Traktatu o ochronie pełnego morza (BBNJ). Wspólna deklaracja końcowa szczytu zawierała wzmiankę o tej kandydaturze, obok propozycji Chile, co wskazuje na skuteczność belgijskich działań dyplomatycznych mimo początkowych problemów.
Problemy belgijskiej floty rządowej
Awaria samolotu z ministrem Prévotem na pokładzie to kolejny epizod w serii usterek dotykających belgijską flotę rządową. W czerwcu 2024 r. podobna sytuacja spotkała króla Filipa i królową Mathilde podczas podróży do Chile.
Minister, za pośrednictwem rzeczniczki, wyraził ubolewanie z powodu incydentu, który – jak podkreślił – „szkodzi wiarygodności Belgii”. Opowiedział się za zakupem dwóch nowych samolotów do tzw. floty białej, przeznaczonej do obsługi misji dyplomatycznych i oficjalnych podróży przedstawicieli państwa.
Reakcja rządu i plan modernizacji
Minister obrony Theo Francken (N-VA) zapowiedział natychmiastowe działania. W komunikacie opublikowanym na platformie X poinformował, że projekt ustawy o programowaniu wojskowym, który trafi do Izby Reprezentantów w środę, przewiduje zakup dwóch nowych maszyn.
„Obecny kontrakt leasingowy wygasa w 2028 roku. Po przyjęciu ustawy możliwe będzie rozpoczęcie procedury zakupu nowych samolotów” – zapowiedział Francken, podkreślając, że wydał już polecenie przeprowadzenia analizy przyczyn awarii i przygotowania rekomendacji technicznych.
Deklaracja ta ma potwierdzać determinację rządu, by unowocześnić flotę lotniczą i uniknąć podobnych incydentów w przyszłości.
Dyplomacja mimo trudności
Wizyta w Santa Marta to pierwszy etap szerszej misji dyplomatycznej belgijskiej delegacji w Ameryce Łacińskiej, obejmującej również Meksyk. Udział przedstawicieli wszystkich głównych ugrupowań politycznych – od CD&V po PS – podkreśla wspólny charakter działań na rzecz umocnienia relacji z regionem.
Szczyt UE–CELAC stanowił dla Belgii okazję do wzmocnienia współpracy gospodarczej i politycznej z krajami Ameryki Łacińskiej oraz do promocji europejskich inicjatyw w dziedzinie klimatu, handlu i bezpieczeństwa.
Pomimo trudnego początku i opóźnienia w dotarciu na miejsce, belgijska delegacja zrealizowała najważniejsze cele misji, choć awaria rządowego samolotu po raz kolejny wystawiła na próbę wizerunek technicznej niezawodności państwa.
