Przewodnicząca partii DéFI, Sophie Rohonyi, ostrzegła, że bez finansowej rekompensaty dla ośrodków pomocy społecznej, które od stycznia mają przyjąć tysiące bezrobotnych pozbawionych świadczeń, reforma przygotowana przez koalicję Arizona musi zostać odłożona.
Swoje stanowisko Rohonyi przedstawiła w niedzielę 9 listopada 2025 r. na platformie X, w kontekście narastających trudności rządu federalnego, który nie zdołał osiągnąć porozumienia w sprawie budżetu i stoi w obliczu konieczności wprowadzenia reżimu tymczasowych dwunastek budżetowych.
Impas budżetowy paraliżuje wdrożenie reform
Z powodu opóźnień w przyjęciu budżetu federalnego Belgia rozpocznie rok 2026 w trybie tzw. tymczasowych dwunastek. Oznacza to, że co miesiąc rząd będzie mógł wydawać jedynie jedną dwunastą środków z budżetu za 2024 r., bez możliwości finansowania nowych projektów czy reform.
W takiej sytuacji nie będzie możliwe uruchomienie zapowiedzianych środków kompensacyjnych – 300 milionów euro, które miały trafić do ośrodków pomocy społecznej CPAS/OCMW (Centres Publics d’Action Sociale / Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn) w celu pokrycia kosztów przyjęcia pierwszej fali bezrobotnych, tracących prawo do zasiłku na początku roku.
Reforma zasiłków dla bezrobotnych, uzgodniona przez koalicję Arizona, wprowadza ograniczenia czasowe w dostępie do świadczeń. Po wyczerpaniu uprawnień z ubezpieczenia od bezrobocia osoby pozostające bez pracy będą musiały zwrócić się o pomoc do lokalnych ośrodków pomocy społecznej – co znacząco zwiększy ich obciążenie.
Warunek sine qua non niespełniony
„W systemie tymczasowych dwunastek wykluczanie bezrobotnych rozpocznie się już w styczniu, ale bez rekompensaty dla ośrodków pomocy społecznej – a to był warunek absolutnie konieczny. Bez niej nastąpi chaos. Albo rząd federalny znajdzie rozwiązanie, albo musi odroczyć wejście w życie swojej reformy” – napisała Sophie Rohonyi.
Stanowisko DéFI odzwierciedla obawy samorządów i pracowników socjalnych, którzy od miesięcy alarmują, że CPAS/OCMW nie są przygotowane na przyjęcie tysięcy nowych beneficjentów bez dodatkowego wsparcia finansowego. Wiele z tych instytucji już teraz boryka się z rosnącym popytem na pomoc i ograniczonymi zasobami kadrowymi.
Mechanizm tymczasowych dwunastek a finansowanie reform
Tymczasowe dwunasteki budżetowe to rozwiązanie stosowane, gdy parlament nie uchwali nowego budżetu przed końcem roku. W praktyce oznacza to brak możliwości finansowania nowych programów czy inwestycji – możliwe są wyłącznie wydatki zgodne z budżetem z roku poprzedniego.
W efekcie, nawet jeśli reforma zasiłków zostanie formalnie uruchomiona, środki potrzebne na jej wdrożenie nie będą mogły zostać wypłacone. Gminy i ich ośrodki pomocy społecznej będą musiały wziąć na siebie dodatkowe obowiązki bez wsparcia finansowego ze strony państwa.
Możliwe rozwiązania i perspektywy
Aby uniknąć kryzysu, konieczne byłoby pilne głosowanie w Izbie Reprezentantów i przyjęcie przepisów pozwalających przekazać środki dla CPAS/OCMW nawet w reżimie tymczasowych dwunastek. Wymagałoby to jednak politycznego porozumienia wszystkich partii koalicyjnych i błyskawicznej ścieżki legislacyjnej.
Alternatywą – jak postuluje Rohonyi – byłoby przesunięcie terminu wejścia w życie reformy, aż do momentu, gdy budżet zostanie przyjęty i środki na rekompensatę będą zagwarantowane. To rozwiązanie jednak oznaczałoby konieczność rewizji harmonogramu uzgodnionego przez koalicję Arizona, dla której reforma rynku pracy jest jednym z filarów programu rządowego.
Szerszy kontekst kryzysu rządowego
Apel DéFI wpisuje się w szerszy kryzys polityczny, który od tygodni paraliżuje prace rządu pod przewodnictwem Barta De Wevera. Brak porozumienia w sprawie budżetu zagraża realizacji wielu kluczowych reform, w tym tych dotyczących świadczeń socjalnych, zdrowia i polityki energetycznej.
Eksperci wskazują, że spór wokół zasiłków obnaża słabości belgijskiego federalizmu – decyzje podejmowane na szczeblu centralnym mają bezpośrednie skutki finansowe dla samorządów i regionów, które często nie mają narzędzi, by się do nich dostosować.
Przedstawiciele władz lokalnych ostrzegają, że bez wsparcia finansowego ich ośrodki pomocy społecznej staną się niewydolne. „Nie możemy być ostatnią linią frontu bez amunicji” – podsumował jeden z burmistrzów regionu walońskiego w rozmowie z lokalnymi mediami.
W najbliższych tygodniach okaże się, czy rząd federalny znajdzie sposób na wyjście z impasu budżetowego i zabezpieczenie środków dla gmin, czy też – zgodnie z żądaniem DéFI – zdecyduje się na odroczenie reformy, by uniknąć chaosu administracyjnego i społecznego.
