Niderlandzki praktycznie przestał pełnić rolę języka nauki w flamandzkich ośrodkach akademickich. Najnowsze dane pokazują, że aż 97% wszystkich prac doktorskich powstających na pięciu uniwersytetach we Flandrii jest pisanych po angielsku. Zjawisko to budzi coraz większe obawy o przyszłość niderlandzkiego w świecie akademickim oraz o dostępność wiedzy naukowej dla szerszej społeczności regionu.
Według danych opublikowanych przez dziennik De Standaard i portal badawczy Fris (Flanders Research Information Space), który gromadzi informacje o publikacjach naukowych, dominacja języka angielskiego w flamandzkiej nauce jest niemal całkowita i stale rośnie. „Publikowanie po niderlandzku oznacza dziś rezygnację z kariery naukowej” – stwierdza badacz Dries Bostyn z Uniwersytetu w Gandawie.
Dramatyczny spadek liczby prac w języku niderlandzkim
Statystyki z poszczególnych uczelni ukazują skalę zjawiska. Na Uniwersytecie w Gandawie w 2024 roku jedynie 18 rozpraw doktorskich zostało napisanych po niderlandzku, podczas gdy po angielsku powstało ich aż 760. Podobna sytuacja panuje na Katolickim Uniwersytecie w Leuven (KU Leuven), gdzie spośród 1 024 obronionych prac tylko 28 przygotowano w języku niderlandzkim.
W mniejszych ośrodkach akademickich proporcje są równie jednostronne. Na Uniwersytecie w Antwerpii (UAntwerpen) aż 93% dysertacji powstaje po angielsku. Dane te dowodzą, że proces anglicyzacji flandryjskiej nauki ma charakter powszechny i obejmuje wszystkie dziedziny badań.
Publikacje naukowe – liczba tekstów po niderlandzku spadła o połowę
Problem nie ogranicza się jedynie do prac doktorskich. W 2024 roku aż 91% artykułów naukowych autorstwa badaczy z Flandrii zostało opublikowanych po angielsku. Dla porównania – w 2008 roku odsetek ten wynosił 76%, co pokazuje wyraźny wzrost dominacji angielszczyzny w ciągu siedemnastu lat.
Równocześnie liczba publikacji po niderlandzku zmniejszyła się o połowę. Podczas gdy w 2008 roku powstawało około 2 200 artykułów rocznie, obecnie liczba ta spadła do około 1 000. Coraz częściej także prace magisterskie są pisane po angielsku, co potwierdzają badania ankietowe wśród studentów.
Przyczyny i skutki językowej transformacji
Za masowym przejściem na język angielski w świecie nauki stoi przede wszystkim pragmatyzm zawodowy. Publikacje w renomowanych międzynarodowych czasopismach, które niemal zawsze przyjmują wyłącznie teksty anglojęzyczne, są niezbędne do budowania kariery akademickiej. System oceny dorobku naukowców, oparty na liczbie cytowań i obecności w prestiżowych periodykach, w naturalny sposób faworyzuje publikacje po angielsku.
Jednocześnie coraz częściej podnoszone są obawy o przyszłość niderlandzkiego jako języka nauki i o dostępność wyników badań dla społeczeństwa. Eksperci ostrzegają przed rosnącą przepaścią między światem akademickim a flamandzką opinią publiczną, która może mieć ograniczony dostęp do wyników badań finansowanych ze środków publicznych.
Dla osób mieszkających w Belgii, w tym polskiej społeczności, temat ten brzmi znajomo. W wielu krajach europejskich, także w Polsce, trwa podobna debata o równowadze między językiem narodowym a międzynarodową komunikacją naukową, w której coraz większą rolę odgrywa angielski.
