Przepisy dotyczące instalacji domowych baterii zostały właśnie zmienione w Belgii. Od teraz ich montaż będzie znacznie prostszy, zwłaszcza w przypadku baterii typu Plug and Play, które będą dozwolone od kwietnia 2026 roku. Stało się to możliwe dzięki technologii HEMS (Home Energy Management System). Ułatwienie montażu to jednak tylko jedna z wielu zalet tego rozwiązania, które może zrewolucjonizować sposób zarządzania energią w belgijskich domach.
Domowe baterie pozwalają magazynować energię słoneczną wytwarzaną w nadmiarze przez panele fotowoltaiczne. Aby działały prawidłowo, muszą otrzymywać te same informacje, co licznik energii. Do niedawna wymagało to montażu specjalnego przekaźnika EnFluRi przez wykwalifikowanego instalatora oraz jego walidacji przez uprawnioną organizację – procedura kosztowna i czasochłonna.
Technologia HEMS zmienia zasady gry
Dzięki wprowadzeniu inteligentnych liczników i baterii Plug and Play – które można podłączyć samodzielnie do zwykłego gniazdka – pojawiła się alternatywa w postaci systemu zarządzania energią HEMS. Ten system, stosowany wcześniej głównie w przemyśle, umożliwia teraz prywatnym użytkownikom instalację baterii bez konieczności montażu przekaźnika EnFluRi.
Urządzenie ma formę niewielkiej skrzynki podłączanej bezpośrednio do inteligentnego licznika przez port P1. Następnie komunikuje się z baterią przez sieć wifi lub kabel Ethernet.
„Główną zaletą tej technologii jest to, że pozwala lepiej wykorzystywać własną produkcję energii. Dzięki temu unikamy sytuacji, w której panele słoneczne oddają prąd do sieci po bardzo niskiej cenie. Można go wykorzystać wtedy, gdy energia z sieci jest droga – a zatem obniżyć rachunki” – tłumaczy Thomas Bertrand, ekspert ds. technologii z Sibelga (operatora sieci energetycznej w Brukseli).
Technologia ta, choć sprawdzona w praktyce, nie była dotąd uznawana za dopuszczalny zamiennik EnFluRi dla gospodarstw domowych. Zmiana przepisów wprowadza więc istotne uproszczenie w całym kraju.
Nowe możliwości i ograniczenia prawne
Od teraz każdy może zainstalować domową baterię Plug and Play bez udziału specjalisty (choć w przypadku innych baterii nadal wymagana będzie interwencja instalatora, o ile użytkownik sam nie posiada odpowiednich kwalifikacji). Trzeba jednak pamiętać o kilku zasadach: sprzęt musi być homologowany przez Synergrid, instalacja powinna zostać zgłoszona operatorowi sieci, a same baterie mają określone limity mocy i pojemności, co nie czyni ich rozwiązaniem uniwersalnym.
HEMS to coś więcej niż ułatwienie instalacji
Technologia HEMS nie tylko upraszcza montaż, ale pozwala również kontrolować i optymalizować zużycie energii w domu. System może analizować prognozy pogody, nawyki użytkownika oraz rodzaj umowy z dostawcą energii, by inteligentnie sterować działaniem urządzeń.
„Użytkownik nie będzie musiał sam planować uruchamiania pralki, ładowania samochodu elektrycznego czy włączania pompy ciepła – wszystkim będzie zarządzał system HEMS” – wyjaśnia Thibault Hermanns z Sibelga.
Na przykład system może tak zaprogramować podgrzewanie wody, aby uruchamiało się w pierwszej kolejności wtedy, gdy panele fotowoltaiczne produkują nadmiar energii, a w razie potrzeby uzupełniało ją prądem z sieci w godzinach pozaszczytowych.
Technologia HEMS nabiera szczególnego znaczenia w kontekście wprowadzenia dynamicznych kontraktów energetycznych (dostępnych od czerwca 2025 roku w Brukseli i Walonii), w których ceny energii zmieniają się w zależności od popytu. Zakres funkcji zależy od wybranego modelu HEMS i jego oprogramowania – część producentów oferuje dodatkowe funkcje w ramach płatnych abonamentów.
Jak wybrać odpowiednią baterię domową?
Sibelga testowała w 2025 roku różne konfiguracje baterii w laboratorium i w rzeczywistych warunkach. „Wybór powinien zależeć od indywidualnego profilu energetycznego – od tego, jaki mamy kontrakt, zużycie i cele ekonomiczne. Nie ma sensu inwestować w złożony, drogi system, jeśli potrzeby można zaspokoić prościej” – podkreśla Thomas Bertrand.
Przy wyborze należy uwzględnić dwa parametry: moc falownika (kVA), czyli maksymalną moc oddawaną z baterii, oraz jej pojemność (kWh), czyli ilość energii możliwą do zmagazynowania.
Baterie Plug and Play – zalety i ograniczenia
Baterie Plug and Play są łatwe w instalacji, lecz mają ograniczoną pojemność – do 5 kWh – oraz moc użytkową, zwykle do 800 W. Oznacza to, że nie nadają się do zasilania urządzeń o dużym poborze energii, takich jak piekarnik, suszarka czy ładowarka samochodowa.
Eksperci rekomendują je najemcom mieszkań, którzy szukają prostego i przystępnego cenowo rozwiązania. Dla właścicieli domów z dużymi instalacjami fotowoltaicznymi lepszym wyborem będą większe systemy zintegrowane z modułem HEMS, o pojemności od 5 do 30 kWh i mocy od 3 do 10 kW.
Uwaga na przeciążenie
Podłączenie kilku baterii Plug and Play jest technicznie możliwe, lecz wymaga ostrożności. „Jedna mała bateria 800 W w zwykłym obwodzie nie stanowi problemu. Ale jeśli ktoś zacznie łączyć kilka, musi upewnić się, że są rozłożone między różnymi obwodami elektrycznymi. W przeciwnym razie może dojść do przegrzania instalacji i pożaru” – ostrzega Thomas Bertrand.
Technologia przyszłości?
Zdaniem Thibaulta Hermannsa technologia HEMS przynosi korzyści zarówno użytkownikom, jak i operatorom sieci. „Klient może maksymalnie wykorzystać własną energię, zamiast oddawać ją do sieci po niskiej cenie, a operator unika przeciążeń i kosztownych inwestycji w infrastrukturę” – podkreśla ekspert.
W miarę wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną w Belgii i całej Europie, rozwiązania tego typu mogą w przyszłości odgrywać kluczową rolę w stabilizacji systemu energetycznego i zapobieganiu przerwom w dostawach. Wymaga to jednak dalszych regulacji i ujednolicenia przepisów.
Ceny domowych baterii w ostatnich latach znacznie spadły i nadal maleją, co zwiększa ich dostępność. Dla polskich mieszkańców Belgii, szczególnie posiadaczy paneli fotowoltaicznych, nowe przepisy i technologia HEMS oznaczają możliwość bardziej efektywnego zarządzania energią i realnych oszczędności w domowym budżecie – co w dobie rosnących kosztów życia ma szczególne znaczenie.
