Parlament Regionu Stołecznego Brukseli zbierze się w piątek rano na nadzwyczajnym posiedzeniu plenarnym, aby formalnie zatwierdzić zastąpienie regionalnego ministra finansów Svena Gatza (Open VLD) przez Dirka De Smedta. Posiedzenie, zaplanowane na godzinę 9:30, będzie również okazją do powołania specjalnej komisji zajmującej się kontrowersyjnym projektem metra 3, który od miesięcy budzi ożywione dyskusje polityczne i społeczne.
Według informacji przekazanych przez przewodniczącego parlamentu Bertina Mampaki (MR), zmiana na stanowisku ministra – spowodowana problemami zdrowotnymi Svena Gatza – uzyskała szerokie poparcie 70 deputowanych oraz akceptację w obrębie każdej z grup językowych. Tak szeroki konsensus polityczny wskazuje na ponadpartyjne porozumienie wokół tej decyzji, choć zarówno osoba następcy, jak i kontekst zmiany budzą zainteresowanie opinii publicznej.
Różnice zdań wokół komisji specjalnej
Wniosek o utworzenie komisji specjalnej został podpisany przez wszystkie ugrupowania reprezentowane w Prezydium rozszerzonym, z wyjątkiem Partii Pracy Belgii (PTB), która opowiada się za powołaniem pełnoprawnej komisji śledczej parlamentarnej. Różnica między obiema formami kontroli jest znacząca – komisja śledcza ma znacznie szersze kompetencje, w tym możliwość przesłuchiwania świadków pod przysięgą oraz dostęp do dokumentów objętych obowiązkiem ujawnienia.
Skład komisji specjalnej zostanie ustalony podczas piątkowego posiedzenia. Jej celem będzie szczegółowa analiza przebiegu realizacji projektu metra 3, jednej z najbardziej kontrowersyjnych inwestycji infrastrukturalnych w historii stolicy Belgii.
Projekt metra 3 w centrum burzy
Temat metra 3 ponownie znalazł się w centrum uwagi po publikacji wstępnego raportu Trybunału Obrachunkowego, który wskazał na poważne nieprawidłowości w zarządzaniu projektem. Z ustaleń wynika, że koszty globalne przedsięwzięcia wzrosły aż o 255% w latach 2015–2024, co stanowi przykład wymknięcia się budżetu spod kontroli. Trybunał podkreślił także brak przejrzystości, który utrudniał przeprowadzanie audytów oraz nadzoru finansowego.
W raporcie wymieniono liczne nieprawidłowości w zarządzaniu zamówieniami publicznymi – m.in. w pracach przy tunelu pod Palais du Midi oraz modernizacji istniejących stacji. Trybunał zwrócił również uwagę na „dysfunkcje” w procedurach przetargowych dotyczących odcinka Bordet–Nord oraz na niedostateczne dane budżetowe i niepełne studia przygotowawcze.
STIB/MIVB odpowiada na zarzuty
W reakcji na zarzuty, STIB/MIVB – operator transportu publicznego w Brukseli – wydał w środę szczegółowe oświadczenie. Spółka poinformowała, że „ze spokojem” przyjmuje decyzję o powołaniu komisji i zamierza „sprostować nieprecyzyjne i szkodliwe deklaracje” dotyczące przebiegu prac nad projektem.
Przewoźnik stanowczo zaprzecza, jakoby „tysiące dokumentów” nie zostały przekazane Trybunałowi Obrachunkowemu. Według STIB/MIVB tego rodzaju twierdzenia są „nieprecyzyjne i wprowadzające opinię publiczną w błąd”. Spółka wyjaśnia, że w ciągu dwóch lat współpracy Trybunał miał dostęp do ponad 72 000 dokumentów. Brakujące materiały dotyczyły jedynie „papierowych archiwów sprzed ponad dekady, przechowywanych w różnych lokalizacjach”, a nie – jak sugerowano – tysięcy niedostarczonych plików.
Sprostowania i podział odpowiedzialności
STIB/MIVB odniosła się także do innych nieścisłości pojawiających się w debacie publicznej. Zaprzeczyła m.in. zarzutom o brak badań geotechnicznych pod Palais du Midi czy całkowite wstrzymanie budowy z powodu braku rozwiązania technicznego na stacji Nord.
Spółka przypomina, że odpowiada wyłącznie za południową część trasy, która jest „niemal ukończona”. Zaznacza przy tym, że sukces projektu zależy od „skomplikowanej koordynacji między wieloma partnerami publicznymi”, co tłumaczy część trudności w zarządzaniu całością inwestycji.
Ta złożoność strukturalna będzie jednym z głównych tematów pracy komisji specjalnej, której zadaniem będzie ustalenie, gdzie leżą główne źródła problemów przy realizacji metra 3 – projektu, który miał być symbolem nowoczesnej Brukseli, a stał się przykładem wyzwań, jakie wiążą się z wielkimi inwestycjami publicznymi.
Piątkowe posiedzenie parlamentu zapowiada się więc jako moment przełomowy – zarówno w kwestii zmian personalnych w rządzie regionalnym, jak i w dalszym procesie wyjaśniania nieprawidłowości przy budowie metra 3.
