Region Walonii przygotowuje się do istotnych zmian w systemie zasiłków rodzinnych, które dotkną przede wszystkim rodziny z dziećmi w wieku od 18 do 21 lat. Choć umowa rządowa z 2024 roku nie przewiduje obniżenia wysokości świadczeń, modyfikacje w zasadach ich przyznawania budzą poważne obawy organizacji społecznych, w tym Ligi Rodzin.
Obecny rząd waloński (MR–Les Engagés) prowadzi intensywne negocjacje budżetowe mające na celu ograniczenie wydatków w różnych sektorach. Zgodnie z ustaleniami jedyną pewną zmianą jest tymczasowe zawieszenie indeksacji świadczeń na okres trzech miesięcy. Debatę publiczną zaogniły jednak wypowiedzi przewodniczącego MR Georges-Louisa Boucheza, który sugerował wstrzymanie wypłat zasiłków rodzinnych na dzieci od piątego wzwyż. Propozycja ta nie znalazła się w oficjalnym programie rządowym i spotkała się ze zdecydowanym sprzeciwem koalicjanta – partii Les Engagés.
Koniec automatyzmu dla osób pełnoletnich
Rządowy dokument programowy przewiduje dwa główne kierunki zmian: modyfikację zasad przyznawania zasiłków dla młodzieży w wieku 18–21 lat oraz podniesienie progu dochodowego dla rodzin samotnie wychowujących dzieci.
Minister odpowiedzialny za politykę rodzinną, Yves Coppieters (Les Engagés), w odpowiedzi na zapytanie parlamentarne doprecyzował, że obecny system zakłada automatyczną wypłatę zasiłków dla młodych dorosłych, jeśli nie przekraczają oni określonego limitu dochodów. Rodzice nie muszą obecnie udowadniać, że dziecko kontynuuje naukę lub bierze udział w szkoleniu zawodowym, choć administracja prowadzi kontrole wyrywkowe.
Reforma ma przekształcić to prawo w mechanizm warunkowy – zasiłek będzie wypłacany wyłącznie wtedy, gdy młoda osoba faktycznie uczęszcza do szkoły lub uczestniczy w programie szkoleniowym. Celem tej zmiany ma być motywowanie młodzieży do kontynuowania nauki i zwiększenie jej szans na rynku pracy.
Nowe obowiązki administracyjne dla rodzin
W przyszłości rodzice będą musieli dostarczać dokumenty potwierdzające, że ich pełnoletnie dziecko kontynuuje edukację lub szkolenie zawodowe. Damien Hachez z Ligi Rodzin określa to rozwiązanie jako „rozszerzenie mechanizmu już stosowanego wobec osób w wieku 21–25 lat”. W jego ocenie oznacza to zaostrzenie dotychczasowych zasad.
Minister Coppieters przyznaje, że rozszerzenie systemu warunkowego może przynieść liczne komplikacje. Brak elektronicznej wymiany danych między instytucjami wymagałby wysyłania rodzinom wielu dokumentów papierowych i wystawiania zaświadczeń przez szkoły, co zwiększyłoby koszty administracyjne i obciążenie kas zasiłków rodzinnych. Dlatego Agencja na rzecz Jakości Życia (Aviq) pracuje nad cyfrowym systemem, który uprościłby te procedury.
Wsparcie dla rodzin monoparentalnych
Druga część reformy dotyczy podniesienia progu dochodowego uprawniającego do dodatków dla rodzin samotnie wychowujących dzieci. Minister Coppieters zapowiedział zbliżenie pierwszego progu dochodowego do drugiego, tak aby większa liczba rodzin mogła korzystać z podwyższonych świadczeń. Celem jest bardziej efektywne wsparcie rodzin niepełnych.
Nie jest jednak pewne, czy w kontekście cięć budżetowych uda się zrealizować ten element reformy. Ograniczenia finansowe mogą utrudnić wdrożenie nawet tych działań, które mają na celu poprawę sytuacji najbardziej potrzebujących rodzin.
Szerszy kontekst reform socjalnych
Zmiany w systemie zasiłków rodzinnych wpisują się w szerszą debatę o kształcie polityki społecznej w Walonii i całej Belgii. Region od lat zmaga się z wysokim bezrobociem wśród młodzieży, problemami demograficznymi i presją budżetową. Zwolennicy reformy podkreślają, że warunkowanie świadczeń może zwiększyć aktywność edukacyjną młodych ludzi i ułatwić im wejście na rynek pracy.
Krytycy ostrzegają natomiast, że nowe wymogi administracyjne mogą prowadzić do wykluczenia rodzin, które mają trudności z załatwianiem formalności. Obawy dotyczą też ryzyka, że młodzież z mniej uprzywilejowanych środowisk – najbardziej potrzebująca wsparcia – może utracić prawo do świadczeń.
Liga Rodzin apeluje o zachowanie równowagi między potrzebą oszczędności a ochroną najbardziej wrażliwych grup społecznych. Organizacja przypomina, że zasiłki rodzinne stanowią kluczowe wsparcie dla tysięcy gospodarstw domowych, a ich ograniczenie mogłoby pogłębić problemy rodzin już obciążonych skutkami inflacji i rosnących kosztów życia.
Ostateczny kształt reformy zależeć będzie od wyników negocjacji budżetowych i zdolności rządu regionalnego do znalezienia kompromisu między wymogami finansowymi a utrzymaniem adekwatnego poziomu ochrony socjalnej mieszkańców Walonii.
