Mobilność europejska absolwentów i nowe federalne normy dotyczące zawodów medycznych zmusiły Wspólnotę Francuską do uporządkowania systemu kształcenia pielęgniarek i pielęgniarzy. Od września certyfikat A2 zostanie zastąpiony programem asystenta w opiece pielęgniarskiej. Reforma ogłoszona 29 września 2025 r. kończy wieloletnie dyskusje nad strukturą zawodu w Belgii francuskojęzycznej i stanowi odpowiedź na wymogi europejskie oraz regulacje federalne dotyczące delegacji uprawnień w służbie zdrowia. Minister edukacji Valérie Glatigny (MR) podkreśla, że celem zmian nie są oszczędności, lecz dostosowanie systemu kształcenia do standardów międzynarodowych i jasne określenie kompetencji poszczególnych kategorii personelu.
Od dziesięcioleci w belgijskiej ochronie zdrowia powracał ten sam problem: kto i z jakim wykształceniem może wykonywać określone czynności medyczne. Na oddziałach szpitalnych, w opiece domowej i w domach opieki pracują obecnie obok siebie opiekunowie medyczni, pielęgniarze z certyfikatem (A2) i licencjonowani (A1). Pierwsi wywodzą się z kształcenia zawodowego, drudzy kończą trzyletnie i półroczne szkolenie po szkole średniej, a trzeci realizują czteroletni program w szkole wyższej.
Anomalia systemowa do usunięcia
W praktyce pielęgniarze A1 i A2 wykonują te same czynności, ale mają różne wynagrodzenie i perspektywy kariery. Po stronie niderlandzkojęzycznej problem rozwiązano, wprowadzając dyplom asystenta w opiece pielęgniarskiej. Dodatkowo od roku akademickiego 2026 dyplom ważny w całej UE musi odpowiadać standardom, których certyfikat A2 nie spełnia.
Równolegle władze federalne ujednoliciły zasady wykonywania zawodów medycznych, przypisując delegację czynności do poziomu wykształcenia: opiekun medyczny (poziom 4), asystent w opiece pielęgniarskiej (poziom 5) i pielęgniarz odpowiedzialny za opiekę ogólną (poziom 6). Reforma kształcenia w Wspólnocie Francuskiej jest więc konieczna, by dostosować się do nowych ram prawnych.
Dyplom asystenta w opiece pielęgniarskiej
Nowy program zastąpi certyfikat A2 i zostanie przeniesiony z poziomu szkolnictwa średniego do edukacji dla dorosłych. Obecnie kształci się w nim około 5 500 studentów, zwłaszcza w szkołach przy granicy z Francją. „Nie chodzi o zamykanie szkół ani zwalnianie nauczycieli – programy zostaną przeniesione, często do tych samych budynków, a kadra pozostanie” – zapewnia minister Glatigny.
Okres przejściowy i dalsza ścieżka
Studenci już zapisani na program certyfikatu będą mogli go ukończyć. Nowi kandydaci zostaną skierowani do edukacji dla dorosłych na poziomie 5, z możliwością kontynuacji nauki przez dwa lata w szkole wyższej i uzyskania licencjatu na poziomie 6. „Od dekad domagano się jasnego kontinuum kształcenia – wygląda na to, że właśnie je osiągamy” – komentuje Cécile Dury, dyrektorka kierunku zdrowia w szkole wyższej Henallux.
Europejski wymiar zmian
Dyrektywy UE wymagają, by dyplomy medyczne spełniały określone standardy umożliwiające ich automatyczne uznawanie w innych krajach. Dotychczasowy belgijski system z podziałem na A2 i A1 utrudniał mobilność zawodową absolwentów. Reforma zbliża Wspólnotę Francuską do rozwiązań już funkcjonujących w części niderlandzkojęzycznej i eliminuje bariery dla pracy za granicą.
Wyzwania kadrowe
Zmiany następują w momencie kryzysu kadrowego w belgijskiej służbie zdrowia. Brak pielęgniarek i pielęgniarzy nasilił się po pandemii COVID-19. Jasno określone ścieżki kariery – od opiekuna medycznego, przez asystenta, po pielęgniarza z pełnymi kwalifikacjami – mogą zwiększyć atrakcyjność zawodu i zachęcić młodych ludzi do rozpoczęcia kariery w sektorze medycznym.
Wpływ na edukację
Przeniesienie kształcenia do systemu dla dorosłych ma dostosować nauczanie do osób w różnym wieku i sytuacji zawodowej. Minister Glatigny podkreśla, że celem jest minimalizacja kosztów społecznych reformy i zachowanie doświadczenia obecnych nauczycieli.
Współpraca międzyprofesjonalna
Reforma ma także wzmocnić współpracę między różnymi kategoriami personelu. Precyzyjnie określone kompetencje opiekunów medycznych, asystentów i pielęgniarek z pełnymi kwalifikacjami powinny poprawić organizację pracy i jakość opieki nad pacjentami, zgodnie z federalnymi regulacjami dotyczącymi delegacji czynności medycznych.
Perspektywa długoterminowa
Sukces reformy zależeć będzie od jej wdrożenia w placówkach edukacyjnych, akceptacji środowiska medycznego i płynności okresu przejściowego. Długofalowym celem jest stworzenie spójnego, elastycznego systemu kształcenia, odpowiadającego na potrzeby rynku i aspiracje zawodowe. Jeśli zmiany się powiodą, Wspólnota Francuska zakończy trwającą od dekad debatę nad statusem pielęgniarek i pielęgniarzy.
