Administracja skarbowa w Belgii wdraża zaawansowane algorytmy cyfrowe do analizy danych finansowych mieszkańców w celu wykrywania nieprawidłowości podatkowych. System będzie krzyżował informacje o dochodach, rachunkach bankowych, ubezpieczeniach czy aktywności w grach online, wykorzystując techniki data mining do identyfikacji podejrzanych wzorców.
Rozszerzenie centralnego rejestru danych finansowych
Podstawą nowego systemu jest rozbudowa rejestru PCC (Pointage Centralisé des Comptes) prowadzonego przez Narodowy Bank Belgii. Początkowo obejmował on wyłącznie rachunki bankowe, później także konta zagraniczne, polisy na życie i salda. Planowane jest objęcie nim również rachunków papierów wartościowych, portfeli kryptowalutowych oraz kont w grach online.
Amid Faljaoui, redaktor naczelny Trends-Tendances, zaznacza, że data mining pozwoli na łączenie danych z rejestru z innymi bazami, tworząc pełny obraz sytuacji finansowej podatników.
Ochrona danych i proces weryfikacji
Rząd federalny zapewnia, że analiza będzie odbywać się wieloetapowo. Najpierw dane zostaną pseudonimizowane, następnie analizę przeprowadzi wyspecjalizowany agent. Dopiero w przypadkach uznanych za poważne kontroler będzie mógł zażądać dostępu do rzeczywistych danych osobowych.
Ma to równoważyć skuteczność wykrywania oszustw z ochroną prywatności, choć krytycy ostrzegają przed ryzykiem nadużyć.
Ryzyko błędnych alarmów i ograniczenia technologii
Eksperci wskazują, że automatyczne systemy mogą generować „fałszywe alarmy”. Uczciwi podatnicy, którzy np. otrzymali spadek, sprzedali nieruchomość czy odnieśli sukces giełdowy, mogą zostać niesłusznie objęci kontrolą.
Faljaoui zwraca uwagę na problem dyskryminacji algorytmicznej – system może traktować drobnych podatników tak samo jak poważnych oszustów.
Prywatność i swobody obywatelskie
Rozszerzanie centralnego rejestru rodzi pytania o granice ingerencji państwa w życie prywatne. Im więcej danych trafia do systemu, tym większa staje się przejrzystość finansowa mieszkańców wobec fiskusa.
Krytycy mówią o „cyfrowym mikroskopie podatkowym”, ostrzegając przed nadmiernym nadzorem i kontrolą społeczną wykraczającą poza walkę z oszustwami.
Tło międzynarodowe i cyfryzacja fiskusa
Belgijskie rozwiązania wpisują się w europejski trend digitalizacji administracji podatkowej. Coraz więcej państw wdraża systemy data mining, by przeciwdziałać unikaniu podatków w gospodarce cyfrowej.
Rozwój blockchainu, kryptowalut i platform online wymusza dostosowanie metod kontroli do nowych form obrotu finansowego, które wymykają się tradycyjnym bankowym narzędziom nadzoru.
Efektywność a akceptacja społeczna
Sukces systemu będzie zależał od precyzji algorytmów i ograniczania liczby nieuzasadnionych kontroli. Nadmierne ingerencje mogą bowiem osłabić zaufanie społeczne i wywołać sprzeciw wobec poszerzania uprawnień fiskusa.
Kluczowe będzie znalezienie równowagi między skuteczną walką z oszustwami a poszanowaniem swobód obywatelskich. Przejrzystość procedur i możliwość odwołania się od decyzji pozostaną niezbędne dla społecznej legitymizacji tego systemu.
