Naukowcy z Instytutu Duve’a na francuskojęzycznym Uniwersytecie Katolickim w Louvain dokonali odkrycia, które może odegrać kluczową rolę w walce z antybiotykoopornością – jednym z największych wyzwań współczesnej medycyny. Zespół badawczy zidentyfikował nowy mechanizm obronny bakterii, otwierając drogę do opracowania innowacyjnych terapii.
Problem oporności na antybiotyki ma w Europie dramatyczną skalę. Każdego roku powoduje około 35 tysięcy zgonów, a w Belgii – według danych instytutu Sciensano – co jedenasta infekcja wykazuje odporność na leczenie. Najbardziej narażone pozostają osoby starsze oraz dzieci, które stanowią grupy szczególnie podatne na ciężki przebieg zakażeń.
Rewolucja w rozumieniu struktury bakteryjnej
Od ponad wieku bakterie klasyfikuje się według metody barwienia Grama, opracowanej przez Hansa Christiana Grama. Dzieli ona mikroorganizmy na gram-dodatnie, o prostszej budowie, oraz gram-ujemne, wyposażone w trzy warstwy ochronne. To właśnie te drugie, w tym Escherichia coli i Salmonella, są szczególnie niebezpieczne dla zdrowia człowieka.
Dotychczas zakładano, że środkowa warstwa ich ściany komórkowej odpowiada samodzielnie za stabilność całej komórki. Badania zespołu z UCLouvain wykazały jednak, że jest inaczej – bakterie wykorzystują znacznie bardziej złożony system współpracy między warstwami, który wzajemnie wzmacnia ich odporność.
Mechanizm „wszyscy za jednego”
Profesor Jean-François Collet, kierujący badaniami, porównał odkryty mechanizm do hasła trzech muszkieterów. Jak się okazało, żadna z warstw ochronnych nie działa w pełni samodzielnie – dopiero ich współdziałanie zapewnia bakteriom przeżycie. To właśnie powiązania między poszczególnymi „murami obronnymi” stanowią prawdziwy fundament ich odporności.
Zdaniem Colleta, jest to jedno z najważniejszych osiągnięć jego laboratorium, które może wyznaczyć nowe kierunki w badaniach nad walką z patogenami.
Nowe perspektywy terapeutyczne
Odkrycie otwiera możliwość celowanego atakowania połączeń między warstwami ochronnymi bakterii. Belgijski zespół już współpracuje z innymi ośrodkami badawczymi, aby przełożyć tę wiedzę na praktyczne rozwiązania medyczne. Publikacja wyników w prestiżowym czasopiśmie Nature Microbiology potwierdza wagę dokonanych ustaleń.
Choć droga od badań podstawowych do opracowania nowych leków jest długa i wymagająca, naukowcy podkreślają, że odkrycie zmienia sposób myślenia o strukturze bakterii. Statystyki wskazują, że spośród stu potencjalnych molekuł jedynie dwie lub trzy mają szansę stać się dostępnymi lekami, jednak właśnie takie przełomowe ustalenia są punktem wyjścia do przyszłych terapii.
Znaczenie badań podstawowych
Mechanizm opisany przez naukowców z UCLouvain nie daje jeszcze gotowych leków, ale pokazuje fundamentalną rolę badań podstawowych w przygotowywaniu się na przyszłe kryzysy zdrowotne. Antybiotykooporność uznawana jest dziś za jedno z największych zagrożeń dla globalnego zdrowia publicznego i wymaga długofalowych inwestycji w naukę.
Nowo odkryty system współpracy warstw ochronnych bakterii może stać się fundamentem przyszłych terapii, stanowiących alternatywę dla antybiotyków, których skuteczność z roku na rok dramatycznie spada.
