Rok po pierwszych ujawnieniach dotyczących nadużyć seksualnych ze strony abbé Pierre’a, francuskiego duchownego i założyciela ruchu Emmaüs, światło dzienne ujrzały kolejne oskarżenia. Według opublikowanego w środę raportu firmy konsultingowej Egaé, która specjalizuje się w analizie przypadków przemocy seksualnej w instytucjach, liczba wzrosła do czterdziestu pięciu. Dwanaście z nich stanowi nowe zgłoszenia, z czego siedem dotyczy czynów popełnionych wobec osób niepełnoletnich w chwili zdarzenia.
W odpowiedzi na te ustalenia organizacja Emmaüs oraz Konferencja Biskupów Francji ogłosiły utworzenie funduszu rekompensat finansowych dla ofiar abbé Pierre’a. Jak zaznaczono w komunikacie towarzyszącym raportowi, celem inicjatywy jest oficjalne uznanie cierpienia ofiar oraz zaoferowanie im wsparcia, niezależnie od możliwości prawnych w zakresie dochodzenia sprawiedliwości po śmierci sprawcy.
Abbé Pierre, właściwie Henri Grouès, zmarły w 2007 roku, przez dziesięciolecia uważany był za ikonę francuskiego Kościoła katolickiego i symbol zaangażowania na rzecz najuboższych. Założony przez niego w 1949 roku ruch Emmaüs działał na rzecz osób bezdomnych i wykluczonych społecznie, zyskując międzynarodowe uznanie.
Raport Egaé stanowi kontynuację dochodzenia rozpoczętego latem 2024 roku, po pierwszych publicznych oskarżeniach. Eksperci firmy przeanalizowali dostępne zeznania, dokumentację historyczną i przeprowadzili konsultacje z psychologami oraz specjalistami od przemocy seksualnej. Wnioski wskazują na długotrwały, powtarzający się charakter nadużyć, które miały miejsce na przestrzeni kilku dekad działalności duchownego.
Decyzja o utworzeniu funduszu rekompensat symbolizuje istotny przełom – formalne uznanie skali problemu przez organizacje, które przez lata utożsamiane były z działalnością abbé Pierre’a. Oznacza to także odejście od wyłącznie kościelnych mechanizmów reagowania na przypadki nadużyć i próbę zadośćuczynienia poprzez konkretne działania społeczne.
Sprawa abbé Pierre’a wpisuje się w szerszy kontekst ujawniania przemocy seksualnej w Kościele katolickim we Francji. Raport tzw. Komisji Sauvé z 2021 roku szacował liczbę ofiar na około 330 tysięcy osób od lat 50. XX wieku, wskazując na systemowy charakter nadużyć. Tym, co czyni przypadek abbé Pierre’a szczególnie poruszającym, jest jego społeczna pozycja – duchownego utożsamianego z walką o sprawiedliwość i wsparcie dla najbardziej bezbronnych.
Wobec ujawnionych oskarżeń ruch Emmaüs zmuszony jest do refleksji nad własnym dziedzictwem i sposobem upamiętniania swojego założyciela. Instytucja, która przez dekady była symbolem solidarności społecznej, musi teraz zmierzyć się z koniecznością przeformułowania swojej narracji i podjęcia działań zapobiegających podobnym sytuacjom w przyszłości.
Opublikowanie raportu Egaé uruchomiło szeroką debatę publiczną dotyczącą odpowiedzialności instytucji religijnych i świeckich za rozliczanie się z przeszłością. Sprawa pokazuje, jak trudne może być posthumiczne dochodzenie sprawiedliwości i jak ważną rolę odgrywa w tym procesie publiczne ujawnianie prawdy oraz systemowe wsparcie dla osób pokrzywdzonych.
Dalsze działania podjęte przez organizację Emmaüs i Konferencję Biskupów Francji, jak również kontynuacja badań prowadzonych przez Egaé, będą stanowiły istotny punkt odniesienia dla przyszłych procedur dotyczących reagowania na przypadki przemocy seksualnej w instytucjach o dużym znaczeniu społecznym.
