Wszystkie przeprowadzone badania potwierdzają, że w najbliższych latach pożary lasów będą występować częściej i przybierać bardziej gwałtowny charakter. Departament Przyrody i Lasów oraz straże pożarne z regionów najbardziej narażonych na ryzyko wspólnie opracowują kompleksową strategię działania.
Podczas gdy słońce i wysokie temperatury powracają do regionu, Stéphan Adant, kierownik rewiru z Departamentu Przyrody i Lasów Służby Publicznej Walonii, przeprowadza inspekcję obszarów pod swoim nadzorem w rejonie Vresse-sur-Semois. Na skrzyżowaniu szlaków promenade du Jeune Bois i Nancrète zatrzymuje swój pickup. Mężczyzna o imponującej brodzie ostrzega, że choć w nadchodzących dniach będzie bardzo gorąco, niedawne opady sprawiły, że gleba nie jest jeszcze całkowicie sucha.
Wskazane miejsce stanowi obszar piknikowy, gdzie przechodnie mogą zatrzymać się na posiłek, jednak rozpalanie grilla jest surowo zabronione ze względu na zbyt duże zagrożenie. Aby przypomnieć o tym zakazie, funkcjonariusz umieścił dobrze widoczną tablicę informacyjną. Naruszenie tego zakazu podczas kontroli podlega karze administracyjnej.
Niedawno Adant wykrył podobne naruszenie w tej samej części lasu. Właściciel terenu leśnego przywiózł przyczepę pełną odpadów zielonych i rozładował ją na swojej posesji. Mimo że grunt należy do niego, takie działanie jest zabronione, a właściciel doskonale zna związane z tym ryzyko. Miejsce rozładunku znajdowało się zaledwie kilkadziesiąt metrów od hektara młodych sadzonek iglastych, które spłonęły w lutym ubiegłego roku, powodując znaczne straty finansowe dla właściciela.
Adaptacja do zmian klimatycznych w regionie
Liczne badania oraz obserwacje pracowników terenowych jednoznacznie potwierdzają, że nawet na naszych szerokościach geograficznych zmiana klimatu spowoduje częstsze i bardziej niszczycielskie pożary lasów. Zjawisko to nie dotyczy odległej przyszłości, lecz występuje już obecnie. Konieczne jest przygotowanie zarówno do zwalczania takich pożarów, jak i ich skutecznej prewencji.
W najbardziej zagrożonych regionach Walonii zespoły Departamentu Przyrody i Lasów opracowują strategie i plany działania we współpracy ze służbami ratowniczymi. Obszar Vresse-sur-Semois pełni funkcję strefy testowej dla nowych rozwiązań.
Kierownik rewiru wyjaśnia, że jego zespół doskonale zna wszystkie punkty widokowe oraz miejsca, gdzie mieszkańcy organizują małe grillowanie, które może wymknąć się spod kontroli. W tych lokalizacjach prowadzone są regularne patrole. Przed sezonem letnim wszystkich odpowiedzialnych za obozy harcerskie informuje się o ewentualnych zakazach rozpalania ognia na zewnątrz.
Gdy strażnicy zauważą unoszący się słup dymu, natychmiast przechodzą w stan podwyższonej gotowości. Precyzyjne zlokalizowanie miejsca zdarzenia ma kluczowe znaczenie, ponieważ nie wszystkie obszary leśne są łatwo dostępne. Głównym celem jest możliwość skutecznego kierowania strażaków do miejsca interwencji.
Współpraca służb ratowniczych i leśnych
Podczas niedawno przeprowadzonego wspólnego ćwiczenia zespoły zabezpieczyły teren poprzez zablokowanie dostępu do strefy zagrożenia. Obecność ognia w określonym miejscu stanowi jedno wyzwanie, ale absolutnie kluczowe jest zapobieganie dostaniu się ludzi do niebezpiecznej strefy.
Zarządzanie ogniem, określenie kierunku jego rozprzestrzeniania się oraz prędkości rozwoju należy oczywiście do kompetencji straży pożarnej. Departament Przyrody i Lasów może jednak, dzięki mapie parceli leśnych, informować strażaków o otoczeniu, w którym prowadzą interwencję. Drzewa iglaste i liściaste charakteryzują się różną wrażliwością na ogień, co ma istotne znaczenie dla strategii gaszenia.
Walonia nie doświadczyła jeszcze wielu wielkich pożarów lasów. Vincent Verrue, wykwalifikowany pracownik Dyrekcji Zasobów Leśnych w Departamencie Przyrody i Lasów, podkreśla, że zarządzanie leśne polega na wprowadzaniu praktyk leśnych i hodowlanych, które pozwalają lasom zachować dobry stan zdrowia i łatwiejsze odbudowanie po poważnych uszkodzeniach spowodowanych atakami sanitarnymi, burzami lub dużymi pożarami.
Strategia dywersyfikacji i wzmocnienia odporności
Z tego powodu zaleca się dywersyfikację gatunków i struktur leśnych, co czyni lasy mniej podatnymi na ryzyko pożarów i może zapobiec katastrofalnym rozwojom sytuacji. Walonia nie czeka jednak na wystąpienie wielkich pożarów podobnych do tych w Var czy Grecji, lecz próbuje je antycypować.
Region jest w trakcie opracowywania rzeczywistej strategii przeciwpożarowej. Istniejące pasy przeciwpożarowe wymagają właściwego umiejscowienia względem dominujących wiatrów oraz regularnej konserwacji, co nie zawsze jest możliwe z powodu często występujących cięć budżetowych. Rozważane jest również umieszczenie zbiorników wodnych w lasach, podobnie jak praktykuje się we Francji i innych krajach.
Takie udoskonalenia wymagają pogłębienia wiedzy oraz zaangażowania badaczy i leśników zdolnych do przeprowadzenia prac inwentaryzacyjnych. Na poziomie Walonii tworzy się sieć współpracy, a prawdopodobnie jesienią powstanie również sieć federalna. Choć wiadomo, że wielkie pożary nadejdą, nie wiadomo kiedy, dlatego konieczne jest odpowiednie przygotowanie.
Inspiracje modelem francuskim
Badania, administracja i straż pożarna prowadzą przygotowania, jednak brakuje federalnej strategii politycznej określającej sposób działania. Na poziomie federalnym za służby ratownicze, w tym straż pożarną, odpowiada Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.
Francis Dixheures, kapitan w strefie ratowniczej Dinaphi, stwierdza, że wiele pozostaje do zrobienia w fazie przygotowawczej. Służby rozpoczęły od złożenia wniosku o szkolenie według modelu francuskiego oraz przedstawienia specyfikacji technicznej dla pojazdów specjalistycznych do gaszenia pożarów lasów. Obecnie większość strażaków przeszła już odpowiednie szkolenie, a strefy ratownicze najbardziej narażone na pożary lasów dysponują odpowiednim sprzętem.
Pojazdy te zostały w dużej mierze zamodelowane na podstawie francuskich odpowiedników, a cały sprzęt jest kompatybilny z wyposażeniem francuskich kolegów, co umożliwia wspólną pracę. W przypadku otoczenia pojazdu przez płomienie jest on odporny na ogień i może zapewnić schronienie pięciu strażakom. Dodatkowo wyposażony jest w system samozraszania chroniący pojazd przed ogniem, włączając w to opony.
Zaawansowane systemy kartograficzne
Stroje strażaków są również dostosowane do interwencji w lasach i charakteryzują się mniejszą wagą niż standardowe uniformy. Mniej spektakularna, ale równie niezbędna jak pojazdy interwencyjne, jest bardzo szczegółowa kartografia lasu, której dotychczas brakowało strażakom. Według nich jest to jedyne narzędzie umożliwiające skuteczną politykę prewencyjną.
W marcu 2024 roku podpisano umowę partnerską między Regionem Waloński a Entente Valabre, francuskim publicznym centrum szkolenia zawodów bezpieczeństwa. Centrum to od dawna pracuje nad koordynacją różnych partnerów w celu stworzenia znormalizowanej, ustandaryzowanej i otwartej dla różnych partnerów kartografii dostępności.
Vincent Verrue wyjaśnia, że centrum pomaga w opracowywaniu map dla strefy testowej. Zespoły składające się ze strażaków i funkcjonariuszy Departamentu Przyrody i Lasów przetestowały te mapy, a na koniec miesiąca planowane jest podsumowanie doświadczeń w celu rozważenia wykorzystania tych map w całej Walonii, przynajmniej w strefach najbardziej narażonych na ryzyko.
Podczas patrolu jednym ze swoich pojazdów kapitan Dixheures wyraża zaniepokojenie ilością ściętych pni drzew oczekujących na wywóz, mimo że pożary najczęściej rozpoczynają się od drobnego drewna. W pojeździe strażak prezentuje wspomnianą mapę, która jest zalaminowana i umożliwia nanoszenie adnotacji podczas interwencji.
Mapa pokazuje różne kategorie ścieżek, przeszkody, bariery, miejsca możliwego mijania się pojazdów oraz zawracania. W zależności od kierunku wiatrów pozwala również przewidywać rozprzestrzenianie się ognia. Funkcjonariusz kategorycznie zaprzecza twierdzeniom niektórych kolegów pojawiającym się w mediach, że strażacy nie są przygotowani do pożarów lasów, określając takie stwierdzenia jako całkowicie nieprawdziwe.
