Po ponad trzech latach intensywnych negocjacji, we wtorek w Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) przyjęto międzynarodowe porozumienie dotyczące zapobiegania i zwalczania pandemii.
Przełomowe ustalenia po długotrwałych negocjacjach
„To porozumienie stanowi zwycięstwo dla zdrowia publicznego, nauki i działań wielostronnych. Pozwoli nam, jako społeczności międzynarodowej, skuteczniej chronić świat przed przyszłymi zagrożeniami pandemicznymi” – oświadczył dyrektor generalny WHO, Tedros Adhanom Ghebreyesus, cytowany w komunikacie prasowym.
Dokument, zatwierdzony podczas dorocznego spotkania państw członkowskich Światowej Organizacji Zdrowia, ustanawia wcześniejszą i efektywniejszą koordynację globalną w zakresie zapobiegania, wykrywania i reagowania na ryzyko pandemiczne. Ma to zapewnić szybszą odpowiedź na zagrożenia, po zbiorowej porażce w walce z COVID-19, który spowodował miliony ofiar śmiertelnych i zdewastował światową gospodarkę.
Trudny kontekst negocjacyjny
Osiągnięcie porozumienia nastąpiło po często trudnych i balansujących na krawędzi negocjacjach, w kontekście drastycznych cięć w budżecie WHO, mimo że organizacja zmaga się z coraz liczniejszymi kryzysami.
Rezolucja dotycząca porozumienia została przyjęta w komisji w poniedziałek wieczorem 124 głosami za, bez głosów przeciw. Wśród krajów, które wstrzymały się od głosu, znalazły się m.in. Iran, Izrael, Rosja, Włochy, Słowacja i Polska.
Mimo że wycofanie się Stanów Zjednoczonych z WHO, zdecydowane przez Donalda Trumpa po jego powrocie do Białego Domu, ma formalnie wejść w życie dopiero w styczniu przyszłego roku, USA już w ostatnich miesiącach wycofały się z negocjacji. Kraj nie wysłał również delegatów na zgromadzenie.
Mechanizm dostępu do szczepionek po przystępnych cenach
Porozumienie ma na celu zapewnienie sprawiedliwego dostępu do produktów medycznych w przypadku pandemii. Kwestia ta była w centrum licznych skarg najbiedniejszych krajów podczas pandemii COVID-19, gdy obserwowały one, jak bogate państwa przejmują dostawy szczepionek i testów.
W centrum porozumienia znajduje się nowy mechanizm „dostępu do patogenów i podziału korzyści” (PABS), który ma umożliwić „bardzo szybką i systematyczną wymianę informacji o pojawianiu się patogenów o potencjale pandemicznym”.
Każda firma farmaceutyczna, która zgodzi się uczestniczyć w mechanizmie, będzie zobowiązana w przypadku pandemii udostępnić WHO „szybki dostęp do docelowego odsetka 20% swojej bieżącej produkcji bezpiecznych szczepionek, leków i produktów diagnostycznych”. Minimum 10% ma być przekazane w formie darowizny, a pozostały odsetek „po przystępnej cenie”.
Praktyczne szczegóły mechanizmu – uważanego za kluczowy element porozumienia – muszą zostać jeszcze wynegocjowane w ciągu najbliższych jednego lub dwóch lat, aby umowa mogła zostać ratyfikowana. Do wejścia w życie traktatu potrzebnych będzie 60 ratyfikacji.
