Belgijskie koleje wkraczają w nową erę relacji pracowniczych. Wstępne porozumienie zawarte między związkami zawodowymi a kierownictwem SNCB przewiduje zakończenie zatrudniania pracowników na zasadach statutowych od 2028 roku, co może wywołać znaczące napięcia w sektorze.
Zawieszenie strajków i dialog społeczny
Pod koniec kwietnia wspólny front związkowy zawiesił harmonogram strajków na kolei, które były planowane aż do lata. Decyzja ta miała na celu wsparcie procesu dialogu społecznego promowanego przez federalnego ministra mobilności, Jean-Luca Crucke (Engagés). W tym czasie przedstawiciele pracowników przedstawiają warunki wstępnego porozumienia społecznego wypracowanego podczas negocjacji.
Porozumienie to pozostaje jednak częściowe, ponieważ główny punkt sporny, który doprowadził do największej fali strajków na kolei w tym stuleciu (ponad 20 dni od początku roku), dotyczy wieku emerytalnego kolejarzy. Rząd dąży do zrównania go z innymi sektorami (ustawowy wiek 67 lat), kończąc odstępstwo, które teoretycznie dotyczyło personelu jeżdżącego (55 lat).
Kluczowe elementy wstępnego porozumienia
Ochrona jednolitego statusu
Głównym tematem negocjacji, poza emeryturami, jest utrzymanie jednolitego statusu dla wszystkich kolejarzy. W obliczu rządowych planów reformy statusu funkcjonariuszy publicznych i preferowania zatrudniania pracowników kontraktowych, kolejarze uzyskali jedynie niewielkie ustępstwo: rekrutacja pracowników statutowych będzie kontynuowana do 31 grudnia 2027 roku, a od 1 stycznia 2028 zatrudniani będą wyłącznie pracownicy kontraktowi.
Ten punkt może spotkać się z największym sprzeciwem ze strony związków zawodowych. Decyzja jest wspierana przez SNCB, które postrzega ją jako gwarancję konkurencyjności wobec potencjalnych przyszłych operatorów konkurencyjnych.
Przyszłość HR-Rail
HR-Rail, symbol jedności kolejarzy we wszystkich profesjach kolejowych, oficjalnie pozostaje jedynym pracodawcą Grupy SNCB. Zgodnie z wstępnym porozumieniem, jednostka ta będzie nadal istnieć, ale z ograniczonymi zadaniami. Od końca 2026 roku nie będzie już oddelegowywać pracowników, a personel zostanie przeniesiony do głównych pracodawców.
HR-Rail ma kontynuować zarządzanie funduszem opieki zdrowotnej dla pracowników statutowych, listą płac, służbą medyczną i świadczeniami socjalnymi, stosując tę samą siatkę płac we wszystkich zawodach. Równolegle, poszczególne podmioty będą bezpośrednio zarządzać rekrutacją.
Utrzymanie dialogu społecznego
Dzięki jednolitemu statusowi, wszyscy kolejarze podlegają tej samej krajowej komisji parytetowej, która jest oficjalnym i jedynym miejscem dialogu społecznego. Zasada ta pozostałaby niezmieniona w przyszłości, mimo perspektywy podziału na pracowników statutowych, kontraktowych oraz pracowników konkurencyjnych operatorów działających w Belgii.
Aby uniknąć rozbieżności społecznych, niektórzy proponują, aby wszyscy kolejarze w całym sektorze kolejowym podlegali tej samej komisji, gdzie omawiane i definiowane byłyby podstawy dialogu społecznego.
Konsekwencje i perspektywy
Biorąc pod uwagę harmonogram i zbliżające się wakacje, można przewidywać, że jeśli napięcia i groźby strajku powrócą, nie nastąpi to przed wrześniowym powrotem do pracy. Jednak bez gwarancji. Wiele będzie zależeć od tego, jak kolejarze ocenią treść wstępnego porozumienia.
Ogólna ocena ma nastąpić pod koniec miesiąca z trzema podstawowymi celami: ochroną jednolitego statusu kolejarzy, utrzymaniem więzi społecznej między kolejarzami poprzez HR-Rail oraz jednolitym dialogiem społecznym dla całego sektora kolejowego.
Równolegle z przedstawieniem punktów wstępnego porozumienia, minister Crucke musi również oficjalnie wyjaśnić podział wysiłków budżetowych (łącznie 675 milionów w trakcie kadencji) między różne podmioty, aby zapewnić przejrzystość ścieżki budżetowej.
