Tramwaj w Liège, długo oczekiwana inwestycja infrastrukturalna o wartości około miliarda euro, został oficjalnie oddany do użytku publicznego. Po latach planowania, opóźnień i intensywnych prac budowlanych, mieszkańcy regionu mogą od poniedziałku (dzisiaj) korzystać z nowoczesnego środka transportu miejskiego, który ma fundamentalnie zmienić mobilność w mieście oraz wpłynąć na jego rozwój gospodarczy i urbanistyczny.
Kluczowe parametry i funkcjonalność systemu
Nowa linia tramwajowa w Liège obejmuje trasę o długości 11,7 kilometra, łączącą dzielnice Sclessin, Coronmeuse oraz Liège Expo. System obsługuje 23 stacje rozmieszczone wzdłuż całej trasy. Pojazdy będą kursować codziennie, przez cały rok, w godzinach od 5:00 rano do 1:00 w nocy.
Częstotliwość kursowania tramwajów została dostosowana do potrzeb pasażerów – w godzinach szczytu tramwaje będą odjeżdżać co 5 minut, natomiast w okresach mniejszego natężenia ruchu co 7-15 minut. W godzinach największego obciążenia na trasie będzie kursować jednocześnie 18 składów tramwajowych, z których każdy może pomieścić 372 pasażerów, w tym 62 na miejscach siedzących.
Istotnym elementem nowego systemu jest jego integracja z istniejącą siecią transportu publicznego. Tramwaj został połączony z innymi środkami komunikacji zbiorowej – autobusami i pociągami – w strategicznych punktach miasta, takich jak dworzec Guillemins. Dla osób dojeżdżających z przedmieść przewidziano parkingi typu P+R przy stacjach Standard i Liège Expo, oferujące preferencyjne stawki dla użytkowników tramwaju. Warto zaznaczyć, że przewóz rowerów i hulajnóg w tramwajach jest możliwy wyłącznie w przypadku modeli składanych.
Finansowanie i koszty przedsięwzięcia
Całkowity budżet projektu, uwzględniający przyszłe 27 lat eksploatacji przez konsorcjum Tram’Ardent oraz prace przygotowawcze, wynosi około miliarda euro. W ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, operator będzie otrzymywał stałą roczną dotację w wysokości 40 milionów euro przez 27 lat, co ma pokryć koszty finansowania, projektowania, budowy i utrzymania systemu tramwajowego.
Pierwotna umowa, podpisana w 2019 roku, przewidywała 31-letni okres współpracy, w tym 45-miesięczną fazę projektowania i realizacji, po której miał nastąpić 27-letni okres utrzymania. Planowane oddanie do użytku miało nastąpić w październiku 2022 roku, jednak termin ten nie został dotrzymany z powodu pandemii COVID-19, powodzi oraz różnych nieprzewidzianych problemów budowlanych.
Wpływ na rynek nieruchomości i gospodarkę lokalną
Wprowadzenie systemu tramwajowego już teraz wywiera zauważalny wpływ na rynek nieruchomości w Liège. Według badania przeprowadzonego przez federację notariuszy w listopadzie 2024 roku, ceny nieruchomości wzdłuż trasy tramwaju znacząco wzrosły, szczególnie w przypadku domów, których wartość w ciągu pięciu lat zwiększyła się średnio o 56.000 euro.
Analiza porównawcza wykazała, że wzrost cen mieszkań w promieniu 200 metrów od trasy tramwaju (+16,79%) był porównywalny z dynamiką cen w innych częściach miasta (+17,78%). Natomiast w przypadku domów różnica jest znacznie bardziej wyraźna – w ciągu pięciu lat wartość domów położonych w odległości do 200 metrów od trasy tramwaju wzrosła o 39,44%, podczas gdy ceny pozostałych domów w Liège zwiększyły się „tylko” o 23,33%.
Dane notarialne wskazują na niewielki spadek sprzedaży w 2024 roku, co może wynikać z korekty po roku 2023, ale także z oczekiwania właścicieli na faktyczne uruchomienie tramwaju przed wprowadzeniem swoich nieruchomości na rynek.
Wyzwania dla przedsiębiorców i handel
Mimo ogólnie pozytywnego odbioru nowego systemu transportowego, sytuacja dla wielu przedsiębiorców wzdłuż trasy tramwaju pozostaje trudna. Estelle, właścicielka sklepu Délicatescence przy ulicy Féronstrée, jest jednym z symbolicznych przykładów trudności, jakie napotykają lokalni handlowcy. Pomimo zakończenia prac budowlanych, jej działalność nadal zmaga się z poważnymi wyzwaniami finansowymi, będącymi wynikiem długotrwałej inwestycji, zmieniających się nawyków konsumenckich, wzrostu zakupów online oraz napiętej sytuacji gospodarczej.
Z perspektywy statystycznej, wpływ prac budowlanych na handel był stosunkowo ograniczony. Liczba sklepów w strefie tramwaju pozostała stabilna, jednak dane te nie odzwierciedlają zmian w poziomie odwiedzin klientów czy wartości dodanej oferowanej przez sklepy, które stanowią unikalne punkty handlowe przyciągające ludzi do centrum miasta. Największy wpływ na zamykanie sklepów miała pandemia COVID-19, a nie bliskość prac związanych z budową tramwaju.
Realizacja obietnicy „efektu tramwaju”
Powszechnie uważa się, że miasto z tramwajem jest przestrzenią bardziej zrównoważoną, odciążoną od części ruchu samochodowego, oferującą lepszą jakość życia. Po latach oczekiwania, Liège stoi przed wyzwaniem udowodnienia tych założeń w praktyce.
Tramwaj, poruszający się wyłącznie po wydzielonych torowiskach na całej swojej trasie (choć z 23 stacjami i 79 skrzyżowaniami z sygnalizacją świetlną), ma zapewnić zdecydowaną przewagę transportu publicznego. Jest to transport „strukturyzujący”, który powinien wpłynąć na mobilność całego ruchu w jego obszarze obsługi, a także na zabudowę mieszkaniową w promieniu do 500 metrów od trasy.
Aby przekonać pozostałych użytkowników – osoby przyjeżdżające do Liège w celach zawodowych, edukacyjnych, konsumpcyjnych, rekreacyjnych i kulturalnych – uruchomiono dwa parkingi P+R: Droixhe/Bressoux (10 minut od centrum miasta) oraz Sclessin/Standard (20 minut). Kluczowe będzie wykazanie ich dobrego stosunku jakości do ceny oraz zapewnienie bezpieczeństwa.
Perspektywy rozwoju
Liczne duże projekty zrealizowane lub przygotowane w ostatnich latach uwzględniają obecność tramwaju. Wiele z nich koncentruje się w centrum miasta i okolicy dworca Guillemins, ale obejmują również tereny peryferyjne (Val Benoît w pobliżu Sclessin, nowa biblioteka w B3, Liège Expo, ekologiczna dzielnica Rives Ardentes czy Volta Business Park w rejonie Coronmeuse/Droixhe).
Dla sukcesu całego przedsięwzięcia kluczowe będzie, aby usługa tramwajowa okazała się skuteczna, regularna, czysta, przystępna cenowo (ta sama taryfa i nośniki co autobus – 2,20 euro za jednorazowy bilet, 4,40 euro za bilet jednodniowy) oraz, w miarę możliwości, obsługiwana przez przyjazny personel. Efekt uspokojenia ruchu miejskiego będzie można zweryfikować za około sześć miesięcy.
System tramwajowy w Liège stanowi przykład kompleksowej modernizacji infrastruktury transportowej, której celem jest nie tylko poprawa mobilności miejskiej, ale również stymulowanie rozwoju gospodarczego i urbanistycznego całego regionu. Mimo początkowych trudności i opóźnień, projekt ten ma potencjał fundamentalnie zmienić funkcjonowanie miasta i jakość życia jego mieszkańców.
