Beliris redefiniuje priorytety w obliczu rosnących kosztów i komplikacji technicznych
Minister spraw wewnętrznych Bernard Quintin (MR), odpowiedzialny również za fundusz Beliris, przedstawił we wtorek w Izbie Reprezentantów nową notę kierunkową dla kluczowych projektów infrastrukturalnych w stolicy Belgii. Kluczowym elementem dokumentu jest potwierdzenie, że oddanie do użytku linii metra 3 łączącej stację Gare du Nord ze stacją Albert nie będzie możliwe w pierwotnie zakładanym terminie 2032 roku.
Geneza opóźnień i problemy techniczne
Zasadniczą przyczyną przesunięcia harmonogramu jest wstrzymanie budowy tunelu pod dworcem Gare du Nord. Ta strategiczna konstrukcja miała funkcjonować jako tymczasowy terminal dla nowej linii oraz zapewnić połączenie między centralnym dworcem a stacją Bordet w późniejszej fazie rozbudowy trasy w kierunku gmin Schaerbeek i Evere.
Realizacja tunelu została wstrzymana po odkryciu warstwy wodonośnej w marcu 2023 roku. W odpowiedzi na ten problem Beliris, instytucja odpowiedzialna za przeprowadzenie linii metra pod torami i peronami dworca, opracowała alternatywne rozwiązanie techniczne, które przedstawiono zarówno brukselskiemu przewoźnikowi STIB, jak i władzom regionalnym.
Impas decyzyjny i jego konsekwencje
Nota ministra wskazuje na paraliż decyzyjny, który pogłębił opóźnienia: „Wobec braku odpowiedzi ze strony STIB oraz decyzji ustępującego rządu o odmowie zatwierdzenia aneksu umożliwiającego rozpoczęcie nowego etapu prac, realizacja tego odcinka w pierwotnie zakładanym terminie 2032 roku nie jest już realistyczna. Wstrzymanie zlecenia prac wpływa nie tylko na harmonogram budowy, ale również potencjalnie na ostateczne koszty inwestycji.”
Obecna sytuacja wymaga interwencji nowo wybranego gabinetu regionalnego, jednak kompleksowość problemu rośnie. Rozwiązanie techniczne proponowane przez Beliris zakładało wykorzystanie zaplanowanych przerw w funkcjonowaniu infrastruktury Infrabel – narodowego zarządcy sieci kolejowej. Wznowienie projektu będzie wymagało nowych uzgodnień z Infrabel oraz reorganizacji zespołów Beliris, które zostały w międzyczasie oddelegowane do innych projektów.
Struktura odpowiedzialności i finansowania
W realizacji projektu metra podział kompetencji jest ściśle określony: Beliris odpowiada za prace pod dworcem Gare du Nord oraz za studia koncepcyjne dotyczące rozszerzenia linii w kierunku Bordet. STIB natomiast nadzoruje przekształcenie istniejącej linii tramwajowej w metro na odcinku między stacjami Albert i Gare du Nord.
Dotychczas Beliris przekazał STIB 402,7 miliona euro w ramach prefinansowania oraz 61,7 miliona euro na badania i prace przy dworcu Gare du Nord. Zgodnie z obowiązującymi aneksami, pozostaje jeszcze 51,8 miliona euro, które nie zostały uruchomione.
Minister Quintin nie pozostawia złudzeń co do przyczyn impasu: „Plany opracowane w przeszłości okazują się niemożliwe do realizacji, mimo że władze federalne wywiązały się z zobowiązań finansowych w ramach prefinansowania.”
Dramatyczna eskalacja kosztów
Projekt linii metra 3 od początku charakteryzował się systematycznym wzrostem kosztów. Na jego realizację rząd federalny, działając poprzez fundusz Beliris, zadeklarował wkład w wysokości 520 milionów euro, przy założeniu, że wszelkie przekroczenia budżetu będą pokrywane przez władze regionalne i STIB.
Pierwotnie, w 2016 roku, koszty rozbudowy odcinka między dworcem Gare du Nord a stacją Bordet szacowano na około 1 miliard euro. W 2020 roku kwota ta wzrosła do 1,5 miliarda, by w 2023 roku osiągnąć poziom 3,2 miliarda euro. Obecnie całkowity koszt zarówno przekształcenia odcinka Albert-Gare du Nord, jak i rozbudowy w kierunku Bordet szacuje się na astronomiczną kwotę 4,7 miliarda euro.
Minister Quintin deklaruje gotowość do dialogu: „Jesteśmy otwarci na rozmowy z przyszłym rządem regionalnym o możliwościach realizacji tego projektu. Mamy świadomość, że szacunki kosztów przewidzianych przez Region uległy dramatycznemu wzrostowi. W trakcie mojej kadencji będę w pełni dostępny dla władz regionalnych w poszukiwaniu rozwiązania, które będzie finansowo zabezpieczone przez Region.”
Reorientacja priorytetów Beliris
Nota orientacyjna ministra zawiera również informacje o innych projektach infrastrukturalnych. Beliris w najbliższym czasie złoży wniosek o pozwolenie na przebudowę parku Cinquantenaire, a prace nad modernizacją ronda Schuman i Place Royale będą kontynuowane zgodnie z planem.
Nowy rząd federalny Arizona w porozumieniu koalicyjnym zapowiedział redukcję rocznego budżetu Beliris o 25 milionów euro. Te cięcia budżetowe wymuszą rewizję priorytetów. W tym kontekście Bernard Quintin podkreśla, że mobilność pozostanie kluczowym wyzwaniem dla Brukseli, jednak zaproponuje Komitetowi Współpracy skoncentrowanie się w większym stopniu na realizacji istniejących projektów niż na inicjowaniu nowych studiów koncepcyjnych.
Nota kończy się pragmatyczną konstatacją: „Nawet jeśli można snuć ambitne plany, rzeczywistość finansowa stawia przed nami istotne ograniczenia.”
Implikacje polityczne i instytucjonalne
Sytuacja wokół linii metra 3 ilustruje szersze wyzwania w zarządzaniu złożonymi projektami infrastrukturalnymi w belgijskiej stolicy, gdzie nakładają się kompetencje różnych szczebli administracji. Nowy gabinet federalny sygnalizuje zmianę podejścia do prefinansowania inwestycji regionalnych, przenosząc ciężar odpowiedzialności finansowej na władze Regionu Stołecznego Brukseli.
Napięcia budżetowe i problemy techniczne stawiają pod znakiem zapytania nie tylko terminowość, ale potencjalnie również całościową koncepcję tego strategicznego projektu transportowego. Kluczowe znaczenie będą miały teraz negocjacje między władzami federalnymi a regionalnymi, które określą nie tylko przyszłość linii metra 3, ale również model współfinansowania strategicznych projektów infrastrukturalnych w belgijskiej federacji.
