Belgijski Komitet Doradczy ds. Bioetyki zaproponował rozszerzenie obowiązujących przepisów dotyczących eutanazji. Chodzi o umożliwienie jej osobom, które na skutek nagłego uszkodzenia neurologicznego, takiego jak udar, lub w przebiegu postępujących chorób neurodegeneracyjnych, w tym wszystkich form demencji, utraciły zdolność podejmowania decyzji, mimo że pozostają świadome. W tym celu Komitet postuluje wprowadzenie tzw. rozszerzonego oświadczenia woli na przyszłość.
Jak przypomina Komitet w opinii opublikowanej w piątek, obecna ustawa opiera się na aktualnym wniosku pacjenta lub na klasycznym oświadczeniu uprzednim. Nie obejmuje ona jednak sytuacji, w których osoba traci możliwość wyrażenia swojej woli w trakcie rozwoju choroby, co zdaniem ekspertów tworzy istotną lukę prawną.
W praktyce prowadzi to do przypadków, w których osoby cierpiące na choroby degeneracyjne decydują się złożyć wniosek o eutanazję na stosunkowo wczesnym etapie schorzenia, obawiając się, że na późniejszym etapie ich decyzja mogłaby nie zostać uwzględniona. Zdaniem Komitetu oznacza to, że pacjenci, a także ich bliscy, reొన్నారు się miesięcy, a nawet lat życia, które mogłyby być jeszcze uznane za akceptowalne pod względem jakości, zgodnie z ich własnymi kryteriami.
Proponowane „rozszerzone oświadczenie woli” miałoby obowiązywać w momencie, gdy dana osoba nie jest już w stanie wyrazić swojego stanowiska. Dokument ten byłby traktowany jako potrójne domniemanie: trwałości wniosku o eutanazję, istnienia poważnego i uporczywego cierpienia oraz przewidywanego, nie do zniesienia charakteru tego cierpienia. Kwestia tego, czy takie domniemanie miałoby charakter podważalny czy niepodważalny, nie została jednak jednoznacznie rozstrzygnięta. W samym Komitecie nie ma w tej sprawie pełnej zgody.
Eksperci zwracają również uwagę na konieczność bardzo precyzyjnego i szczegółowego formułowania takiego oświadczenia. Powinno ono zawierać nie tylko warunki, w jakich miałoby zostać zastosowane, lecz także planowaną ścieżkę opieki medycznej na przyszłość. Jednocześnie Komitet podkreśla, że klauzula sumienia dla lekarzy pozostałaby w mocy i nadal dawałaby im prawo do odmowy udziału w procedurze.
Z danych przytoczonych w opinii wynika, że w 2024 r. w Belgii 56 osób cierpiących na demencję skorzystało z procedury eutanazji. Zdaniem Komitetu liczba ta pokazuje, jak istotna jest debata nad dostosowaniem ram prawnych do realnych sytuacji pacjentów oraz nad zapewnieniem im możliwości podejmowania decyzji zgodnych z własnym poczuciem godności także w perspektywie przyszłej utraty autonomii.
