Kilka ośrodków pomocy społecznej CPAS w Regionie Stołecznym Brukseli złożyło do Rady Stanu skargę o stwierdzenie nieważności, kwestionując decyzję rządu federalnego o wygaszeniu dotacji na rzecz Uczestnictwa i Aktywizacji Społecznej, znanej jako Fundusz PAS. Jak poinformowała w niedzielę Federacja Brukselskich CPAS, chodzi o wsparcie w wysokości około 15,5 mln euro rocznie. W ocenie samorządów nie jest to zwykła korekta budżetowa, lecz poważny regres społeczny, który bezpośrednio uderza w najbardziej zagrożone rodziny.
Fundusz PAS funkcjonuje od 2003 r. i został stworzony z myślą o wzmacnianiu integracji społecznej osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Zapewniał federalne środki dla CPAS-ów (Centres publics d’action sociale / Ośrodki Pomocy Społecznej) i opierał się na dwóch filarach: działaniach na rzecz uczestnictwa i aktywizacji społecznej oraz przeciwdziałaniu ubóstwu dzieci. System dopłat umożliwiał osobom o niskich dochodach udział w życiu kulturalnym i sportowym, a także dostęp do nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych.
Decyzję o ograniczeniu finansowania w 2025 r. – do poziomu 11,8 mln euro wobec 15,6 mln euro rok wcześniej, co oznacza spadek o około 30% – oraz o całkowitym zakończeniu programu od 1 stycznia kolejnego roku uzasadniała federalna minister ds. integracji społecznej Anneleen Van Bossuyt (N-VA). Argumentowała ona, że program nie należy do kompetencji szczebla federalnego. Z tą interpretacją zdecydowanie nie zgadzają się brukselskie CPAS-y, wskazując, że decyzja zapada w momencie, gdy kryzys kosztów życia oraz reformy systemu bezrobocia kierują coraz więcej osób do pomocy społecznej.
Federacja CPAS podkreśla, że Fundusz PAS był realnym narzędziem przeciwdziałania izolacji społecznej i umożliwiał tysiącom beneficjentów odbudowę relacji społecznych oraz stopniowy powrót do aktywnego życia. Projekty finansowane z tego źródła często stanowiły pierwszy etap długiego procesu reintegracji, sprzyjając trwałemu odzyskiwaniu samodzielności.
W Brukseli ponad jedno na cztery dzieci żyje poniżej progu ubóstwa. W tej sytuacji – jak podnoszą CPAS-y z Etterbeek, Evere, Forest, Ganshoren, Koekelberg, Saint-Gilles, Uccle oraz Woluwe-Saint-Lambert – odebranie środków przeznaczonych na ograniczanie ubóstwa dzieci jest nie do przyjęcia. Warto podkreślić, że placówki te są zarządzane przez przedstawicieli różnych ugrupowań politycznych, w tym MR, PS, Ecolo, Les Engagés oraz osoby niezależne.
Samorządy stanowczo odrzucają tezę, że Fundusz PAS nie mieści się w zakresie kompetencji federalnych. Ich zdaniem zarówno ogólna pomoc społeczna, jak i ramy integracji społecznej realizowanej przez CPAS-y należą do zadań szczebla federalnego, co potwierdzają obowiązujące przepisy regulujące podział kompetencji. Podkreślają również, że fundusz został utworzony, finansowany i wielokrotnie odnawiany przez państwo federalne, stając się trwałym elementem jego polityki społecznej.
Składający skargę zaznaczają, że ich działania nie mają charakteru symbolicznego, lecz opierają się na jednoznacznych i solidnych argumentach prawnych. Zwracają uwagę na potrzebę spójności walki z ubóstwem pomiędzy różnymi poziomami władzy. W ich ocenie likwidacja takiego instrumentu bez konsultacji i bez rzetelnej oceny skutków narusza zasadę ciągłości oraz koordynacji polityk integracyjnych.
Przedstawiciele CPAS-ów przypominają, że uczestnictwo w życiu społecznym, kulturalnym czy sportowym oraz możliwość wyjścia z izolacji nie są dodatkowymi przywilejami, lecz elementami prawa do życia w warunkach poszanowania godności ludzkiej. Ostrzegają, że brak wiarygodnej alternatywy dla Funduszu PAS może oznaczać niebezpieczny krok wstecz w polityce społecznej.
Federacja Brukselskich CPAS stoi na stanowisku, że władze publiczne – zarówno z punktu widzenia prawa, jak i zdrowego rozsądku – nie mogą wycofywać się z takich zobowiązań bez poważnych, udowodnionych i proporcjonalnych powodów. Jej zdaniem uzasadnienie decyzji o likwidacji funduszu jest prawnie błędne. Samorządy zapowiadają, że nie pogodzą się z cichym demontażem solidarności i domagają się zagwarantowania stabilnego, strukturalnego finansowania – czy to poprzez utrzymanie Funduszu PAS, czy poprzez wprowadzenie równoważnego mechanizmu dedykowanego beneficjentom CPAS-ów.
