Planując budowę lub poważniejszy remont w Belgii, szybko okazuje się, że kluczową rolę odgrywają nie tylko wykonawcy, lecz także architekt. To właśnie on pomaga odnaleźć się w gąszczu przepisów, przygotowuje niezbędną dokumentację i odpowiada za przebieg prac. Sieć Architektów Flandrii (Netwerk Architecten Vlaanderen, NAV) przypomina, że w wielu sytuacjach jego udział nie jest opcją, lecz obowiązkiem, a zakres odpowiedzialności sięga znacznie dalej niż samo opracowanie planów.
Przewodnik po procesie budowlanym
Dirk Mattheeuws, przewodniczący NAV, zwraca uwagę, że architekt towarzyszy inwestorowi na wszystkich etapach przedsięwzięcia – od pierwszej koncepcji, przez procedury administracyjne, aż po nadzór nad realizacją robót. Przy coraz bardziej rozbudowanych regulacjach budowlanych profesjonalna pomoc staje się dla inwestorów praktycznie nieodzowna. Jednocześnie organizacje branżowe, takie jak Bouwunie, radzą, by już na starcie sprawdzić rzetelność przyszłych wykonawców, korzystając z dostępnych narzędzi do oceny firm.
Pozwolenia, zgłoszenia i wyjątki
W Belgii obowiązuje system trzech kategorii prac: wymagających pozwolenia, wymagających zgłoszenia oraz takich, które można prowadzić bez formalności. Przepisy są zróżnicowane i nie opierają się na jednej, prostej zasadzie, dlatego przed rozpoczęciem robót najlepiej skonsultować się z urzędem gminy. Wstępna rozmowa z architektem również ułatwia ustalenie, jakie obowiązki prawne będą dotyczyć danej inwestycji.
Kiedy udział architekta jest obowiązkowy
Belgijskie prawo wskazuje szczegółowy katalog robót, przy których architekt musi być zaangażowany. Dotyczy to zarówno niektórych prac objętych pozwoleniem, jak i części robót wymagających jedynie zgłoszenia. Regułą jest konieczność udziału architekta przy jakiejkolwiek ingerencji w konstrukcję budynku – na przykład przy wykonywaniu nowych otworów czy usuwaniu elementów nośnych.
Od 2026 roku planowane są zmiany: część prac prowadzonych wewnątrz budynków ma zostać zwolniona z obowiązku uzyskania pozwolenia, jeśli to architekt przejmie pełną odpowiedzialność za nadzór.
Co należy do obowiązków architekta
Ustawowo architekt odpowiada za przygotowanie projektu oraz za nadzór nad wykonywaniem prac. Ma również obowiązek informować inwestora o wszystkich kwestiach technicznych i formalnych. W praktyce standardowym zadaniem architekta jest także przygotowanie kompletnego wniosku w portalu środowiskowym (omgevingsloket). Misja podstawowa kończy się w chwili, gdy dokumentacja jest gotowa do złożenia w administracji.
Na życzenie inwestora zakres współpracy może być szerszy. Architekt może koordynować całe przedsięwzięcie, planować kolejne etapy, uzgadniać harmonogramy oraz prowadzić procedurę przetargową, pozyskując oferty od wykonawców i pomagając w ich porównaniu. Ważnym elementem jego pracy jest niezależność – w razie sporu nie staje automatycznie po stronie inwestora, mimo że to on finansuje jego usługi.
Ile kosztuje architekt w Belgii
Wynagrodzenie architekta obliczane jest jako procent wartości realizowanych prac. Przy nowej budowie podstawowy pakiet – projekt plus nadzór – to średnio około 5% wartości inwestycji, natomiast pełny zakres usług, obejmujący m.in. przetargi i koordynację badań technicznych, może dojść do około 10%.
W przypadku remontów stawki są wyższe i wynoszą przeciętnie 12% za podstawową obsługę oraz około 18% za pełen pakiet. Im mniejszy budżet projektu, tym proporcjonalnie wyższy udział kosztów architekta w całości inwestycji.
Warto również wiedzieć, że honorarium liczone jest od wartości robót, niezależnie od tego, kto je wykonuje. Jeśli inwestor postanowi samodzielnie zająć się częścią prac, wynagrodzenie architekta nadal oblicza się tak, jakby wykonywała je profesjonalna firma, ponieważ zakres jego odpowiedzialności – nadzór i kontrola – pozostaje taki sam.
