Planowana przez rząd flamandzki likwidacja odrębnych lekcji religii i etyki świeckiej w szkolnictwie publicznym nie zostanie wprowadzona w pierwotnie zapowiadanej formie. Zapisy umowy koalicyjnej przewidywały zastąpienie dwóch godzin poświęconych poszczególnym wyznaniom nowym przedmiotem dotyczącym dialogu międzywyznaniowego. Zewnętrzne i wewnętrzne opinie prawne wskazują jednak, że takie rozwiązanie byłoby sprzeczne z belgijską konstytucją.
Nauczanie religii w szkołach prowadzonych przez prowincje, miasta, gminy i wspólnotę flamandzką od lat budzi dyskusje z powodu trudności organizacyjnych. Zapewnienie każdemu uczniowi lekcji odpowiadających jego światopoglądowi wymaga zatrudniania wielu nauczycieli różnych wyznań, często dla niewielkich grup uczniów. Jednym z rozwiązań zaproponowanych w umowie koalicyjnej była reforma polegająca na wprowadzeniu od września 2026 r. nowego przedmiotu „dialog międzywyznaniowy”.
Konstytucyjne gwarancje wolności wyznania
Minister edukacji Zuhal Demir z N-VA wyjaśniła szczegóły podczas posiedzenia komisji edukacji w parlamencie flamandzkim. Według uzyskanych analiz prawnych całkowite zniesienie odrębnych lekcji religii wiązałoby się z istotnym ryzykiem naruszenia konstytucji.
Artykuł 24 paragraf 1 określa, że szkoły publiczne muszą oferować uczniom objętym obowiązkiem szkolnym wybór między nauką jednej z uznanych religii a etyką świecką. Rodzice mogą wybierać nauczanie religii anglikańskiej, islamskiej, judaistycznej, prawosławnej, rzymskokatolickiej lub protestancko-ewangelickiej, albo zdecydować się na etykę świecką. Buddyzm, choć niedawno uznany, nie jest jeszcze dostępny jako opcja w szkołach flamandzkich. W placówkach prywatnych to sama szkoła określa światopogląd, jaki oferuje – stąd szkoły katolickie prowadzą lekcje religii rzymskokatolickiej.
Model frankofońskiej Wspólnoty jako możliwe rozwiązanie
Opinia prawna nie wyklucza jednak wprowadzenia zmian. Jak podkreśla posłanka Hannelore Goeman, konstytucja nie wskazuje, ile godzin należy przeznaczać na lekcje światopoglądowe, co otwiera możliwość rozwiązań kompromisowych.
Za przykład może posłużyć model obowiązujący już w szkolnictwie francuskojęzycznym: z dwóch godzin jedna pozostała odrębna dla wyznania, natomiast druga jest prowadzona wspólnie dla wszystkich uczniów. Taka konstrukcja mogłaby stanowić inspirację dla flamandzkiego systemu edukacji i jednocześnie odpowiadać na oczekiwania partii Vooruit, która nalega na wprowadzenie dialogu międzywyznaniowego do programu nauczania.
Presja oszczędności budżetowych
Dla minister Demir ważne jest szybkie osiągnięcie porozumienia i przedstawienie szkołom jasnych wytycznych przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego. Likwidacja odrębnych lekcji religii miała przynieść roczne oszczędności rzędu 100 mln euro. Minister zapowiada, że będzie dążyć do utrzymania tego celu, choćby poprzez uproszczenie sposobu organizacji nauczania światopoglądowego. Wyklucza jednocześnie poszukiwanie oszczędności w innych obszarach edukacji.
Minister wyraża nadzieję na zawarcie koalicyjnego porozumienia przed świętami Bożego Narodzenia. Jak zauważa, temat budzi duże emocje, ale sprzyjający refleksji okres świąteczny może ułatwić wypracowanie kompromisu.
